Oblomovluk hastalığı !
Sahi nedir Oblomovluk?
Salt tembellik olarak adlandırabilir miyiz? Yoksa kurulu düzene karşı bilinçli olarak hiçbir şey yapmamaya odaklanarak bitip tükenene kadar kendi içine kapanmak mıdır?
Bu kitabı okuyup da oblomovluk kavramıyla meşgul olmayan, kendinde oblomovluk belirtisi var mı diye düşünmeyen yoktur sanırım. Biraz şakayla karışık, biraz özeleştiri içeren, ama daha çok yapılmayanlara bahane olarak kullanılmak üzere son derece kullanışlı olan bu kavram, Gonçarov tarafından bize miras olarak bırakılmış. Tembelliği bir felsefe haline getirip zor durumda kullanalım diye :))
Kahramanımızın kayıtsızlığı öyle doğal bir durumdur ki ; "Uzanmak, İlya İlyiç için ne hastalarda ya da uykusu gelmiş insanlarda olduğu gibi bir zorunluluk, ne de yorgun bir kimsedeki gibi geçici bir ihtiyaç, ne de uyuşuk bir insandaki gibi bir zevkti; bu onun doğal haliydi.” Dedirtir, yazarımıza.
Oblomovluğun ne olduğu hakkında, kendinizi de yargılamak isterseniz kitabını bile yazmışlar efendim. Buraya not düşmüş olalım. 
Oblomovluk Nedir? Dobrolyuvov
İnsan doğuştan tembel midir, çalışmak için ihtiyacı olan güdü kendi içinde var mıdır?
İnsan doğası, motivasyon ve çalışma güdüsü ile ilgili olarak Mc. Gregor’a ait X ve Y teorileriyle ilgili olduğunu düşünüyorum bu kayıtsızlık eyleminin.
X teorisine göre; İnsanlar çalışmayı sevmez, sorumluluktan kaçınır. Mecbur kalıp zorlanmadıkça bir eylem yapma güdüsüne sahip değildir.
Y teorisine göre ise; Fiziksel ya da zihinsel çalışma, oyun ya da dinlenmek gibi doğaldır. Ve insanlar başka engellerle karşılaşmadığı sürece çalışıp üretmek isterler.
Bu iki zıt fikrin aynı teorisyen tarafından ortaya atılmış olması gibi, kitapta da Oblomov ve Stolts karakterleri üzerinden iki ayrı dünyayı izleme imkânı buluyoruz. Burada Oblomov ve Ştolts’un yetiştirilme tarzlarının ne kadar birbirine taban tabana zıt olduğunu ve çocuğun gelecekteki yaşamı hakkında ne kadar etkili olduğunu görebiliyoruz. Bir tarafta korumacı, steril bir yetiştirme tarzı, diğer tarafta ise kendi ayakları üzerinde duracak şekilde yetiştirilen çocukların hayatına ne kadar etki edebileceği çarpıcı şekilde ortaya konmuştu.
Kitap klasik bir Rus romanı gibi diyalog ağırlıklı, akıcı bir anlatımla bizi Oblomov’la tanıştırıyor önce. Bir tiyatro sahnesi gibi alakalı, alakasız bir sürü insan eve girip çıkarken, kahramanımız yatağında yatmaya devam ediyor. 213. Sf ya kadar da çıkmıyor yatağından. Neden? Plan yapıyor çünkü. Neler yapacağını planlaması lazım önce. Hem dışarısı soğuk, bu yüzden çıkmak istemiyor. Gözlerini kapayan maymun gibi yorganı üzerine çekmek istiyor sadece. Hem yaşamak dediğin nedir ki; işe gitmek, çalışmak, dedikodu yapmak insan doğasına uygun mu? Yaşamaya zaman kalmaz yoksa. Yaşamak dediğin plan yapmak ve sıcak yatağında yatmak olmalı…
Gonçarov romanı yazarken sabrı zorlanmış mıdır, bilemiyoruz. Ama tembelliğin bu kadarına okurun sabretmesinin zor olduğunu söyleyebiliriz. Okur; “Bu kadar da olmaz,” diyebilir. Ama kahramanımız bizi zorlamaya devam ederken, yazarın bu miskinliğin kötü olduğunu bize direkt söylememesini çok değerli buluyorum.
Edebiyatı değerli kılan bu tarafsızlık hakkında Çehov; “At hırsızlarını tasvir ederken benim, ‘at çalmak kötü bir şeydir’ dememi istiyorsun. Ama bu zaten ben söylemeden de yıllardır bilinen bir şey. Bırakın yargıçlar yargılasın onları; benim görevim sadece onların ne tür insanlar olduğunu göstermek,” demiştir.
İşte yazarın buradaki tarafsız duruşu bizi Oblomov’u anlamaya, kahramanın olumlu ve olumsuz yönlerini görmeye çağırır.
Kitabın felsefi arka planının sadece bu iki karakter davranışlarıyla sınırlı olmadığını söyleyebiliriz. Olga ve İlya İlyiç arasındaki sevgi/aşk ve evlilik sorgulamaları da bir deneme kalitesinde iddialı fikirlere sahipti. İlk önce parkta baş başa yapılan uzun diyaloglarla ve sonra mektupla devam eden bu sorgulamalar iki kahraman üzerinden çok kuvvetli mesajlar veriyor bizlere.
Yine Stolts ve Olga evliliği üzerinden durağanlık ve mutluluğun ne olduğu çok güzel aktarılıyor. Kendi evliliklerini değerlendirirken kullanmış oldukları; “Mutlu değilim doğru. Mutluluğumun çok fazla oluşu mutluluk duymama engel oluyor,” ifadesi son derece çarpıcıydı. Aynı zamanda ortak arkadaşlarının düştüğü duruma üzülerek dışarıdan bir bakışla yapmış oldukları yorumların kitabın bütünlüğüne katkı yapmış olduğunu söyleyebiliriz.
Bunların dışında kitap boyunca kadın-erkek ilişkilerinde ahlaki endişelerin yoğun şekilde işlenmiş olması ve dindarlık vurgusu benim dikkatimi çekti.
Gonçarov diğer Rus yazarları arasında bilinme ve okunma oranları çok daha düşük olsa da; Diyaloglar ve karakter yaratma konusunda öncü olan ve Dostoyevski’nin de kendisini örnek aldığını söylediği bir yazardır. (Tabi burada Gonçarov’un yazmış olduğu eserlerin sayıca daha az olduğunu da ilave etmemiz gerekir.)
Son olarak kitapta kullanılan benzetmelerin ilgimi çektiğini söyleyebilirim. Örnek vermek gerekirse;
- Yanlışlıkla kötü bir dala konduğunu görerek ürken bir kuş gibi,
- Tıpkı kendiliğinden olup yere düşmeyen elmalar gibi,
- Tıpkı köpeklerin bazen pencereden, başlarını güneşe verip bütün gelen geçeni dikkatle süzmeleri gibi...
Kitap hakkında ilave etmek istediğim son not ise, Gonçarov’un bu kitabı bir ayda yazmış olması. Tembelliğin felsefesini bu kadar derinden anlatan bir kitap nasıl bu kadar kısa sürede yazılmış diye düşünmeyin sakın. Gonçarov bu durumu şöyle açıklıyor: “Bu büyük romanın bir ay içinde yazılmış olması olanaksız görünebilir. Ama unutmayın ki, bu kitabı yıllarca kafamda yaşadım; onu yalnızca kağıda geçirmek kalmıştı.” Yani dememiz o ki, Oblomovluğun izini sürecek olursanız yazardan başlamanızı öneriyoruz :)
160 yıl önce yazılmış olan bu eserin hala canlılığını koruması ve 619 sayfalık bu kitabın okuru sıkmadan aynı lezzetle okunması da hem yazarın başarısı, hem de oblomovluğun hâlâ sürdüğünün kanıtı olabilir.
Ara sıra kendimizi bir yoklamalıyız belki de, yapılması gereken bir şeyi ertelediğimizde veya bahaneler bulmaya başladığımızda çocukluğumuzdan gelen bir miskinliğe rastlarsak, bunu bizim çözmemiz gerekir. Stolts yok çünkü hayatımızda…
İncelemenin tam metni için, kitaphaber.com.tr/goncarovun-mira...
Keyifli okumalar :))
Resul Hocam zihninize sağlık. Bu kitabı çok severim, inceleme de harika olmuş.
Teşekkürler Turhan Hocam, ben de Gonçarov'un anlatımını ve sorgulamalarını çok sevdim. Görüşmek üzere :))
Bu yorum görüntülenemiyor
Ştolts gelse de şunu çıkarsa yataktan bayılacağım artık olmuştum. 😊
Oblomovluk asla basit bir tembellik değil bana göre çünkü Ştolts ile hayata karıştığı zaman gördüğü sahteliklere karşı söylediklerine bakınca aynı zamanda bir tercih olduğu anlaşılıyor. Ve yazar Alman çalışkanlığı ile Rus estetiğini buluşturan ideal bir karakter oluşturmaya çalışıyor baba Alman anne Rus Ştolts ile...
Elinize sağlık.
Bir şey vardı aklımda diye düşünüyordum bende, o da Stolts karakteri üzerinden Avrupalılık ve yeni Rus mesajıydı. Siz söyleyince tamamlanmış oldu.
Oblomov'un eylemsizliğinin bilinçli oluşu zaten günümüze kadar kuvvetle gelmesini sağlayan. Bize sorgulama imkanı sunan...
Yataktan çıkmama konusunda 200lü sayfalara gelince ben de ümidi kesmiştim. Herhalde hiç çıkmayacak dedim.
Değerli katkınız için teşekkür ediyorum :)
Keyifli okumalar :))
Hiç sıkmayan çok yerinde tespitleri olan bir inceleme olmuş.Hatırlayınca yine gülümsedim:)Elinize sağlık.
Bir yorum yazasım yok tembellikten sadece 👍👏👏👏 simgeleri yeterli olur mu ki 😌 Şaka bir yana emeğinize sağlık Resul bey.
Hiç zahmet etmeyin Ferah Hanım. Ya erteleyin, yarın yazarsınız. Ya da Zahar'ı çağırın o yazsın. Yaşamaya zaman kalmaz yoksa 😊😊
2 sonraki yanıtı göster
Çok keyifliydi Resul Hocam, eserin kalınlığı hususunda ki önyargımı kırdınız :) Ve kaleminiz gittikçe güçleniyor, buradan dostların eserlerini okuyabilmeyi çok isterim.Önünüze bir dosya açmanın vakti gelmiş de geçiyor bana kalırsa :)
Oblomovluk dönem dönem hepimizi yoklayan bir başkaldırı olabilir, hıza ve kendini yitirmiş zihinsel veri akışına bir pause dokunuşu, yahut bir sihrim olsa da zamanı durdursam ve dilediğim zaman tekrar başlatsam ütopyasında çocuksu bir ısrar... :)
Yüreğiniz ve emeğiniz varolsun 👌
Eylül Hocam, güzel yorumunuz için çok teşekkür ediyorum. Kalem hususunda yazmaya hevesim var. Daha yolun başındayız. Ama yazdıkça kendimi daha iyi hissettiğimi söyleyebilirim.
Eserin kalınlığı ve okuma kolaylığı ile akıcılığını özellikle vurgulamak istedim. Çünkü gerçekten hiç zorlamadan ve sıkmadan okutuyor kendini. Gonçarov bu konuda gerçekten iyi.
Oblomovluk hepimizde dönem dönem oluyor mutlaka. Kalıcı olup, huy haline gelmesin yeter ki. Yoksa kitaplara kadar girecek olursa 160 yıl okunmaya devam ediyor, dikkat etmek lazım :))
Tekrar teşekkür ediyorum, güzel kitaplara rastlamanız dileğiyle...
4 sonraki yanıtı göster
Bir direniştir Oblomovculuk.. Dünyayı Oblomovculuk Kurtaracak! :))
Direniş için birleşmek lazım, ama herkes kendi evinde ve yatağında olursa, bu kurtuluş nasıl olacak? Herkes kendi evinde ayrı ayrı mı kurtulacak?
2 sonraki yanıtı göster
İncelememiz gerçekten çok güzel olmuş :) tebrik ederim kalemimize :)) kısaca not düşme ihtiyacı hissettim tabi ki tembellik felsefi açıdan bakışını değerlendirmişler eğer tembellik gibi bir dürtünüz varsa muhtemelen vitamin eksikliğinden oluyor :) magnezyum fosfor B12 vb. Gidip kontrol ettirmekte fayda var :)
Teşekkür ediyorum değerli katkınız için.
Tabi buradaki eylemsizlik bilinçli bir tercih. Sokağa çıkıp diğer insanları gördüğünde onlar gibi olmak istemiyor. Başka insanlara benzetildiğinde ise aşırı tepki gösterecek kadar hassas :))
1 sonraki yanıtı göster
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.