Hüsn ü Aşk'ın Diğer Mesnevilerden Farkı
Hüsn ü Aşk, eski mesnevi-hikaye kurguları ile ciddi bir farklılık arzediyor. Onların hemen çoğunda gözlediğimiz "üç aşamalı" yapıya karşılık, burada hikaye dört bölüm halinde tezahür ediyor:
Hikaye kişilerinin tanıtıldığı ve Hüsn'ün sevgisinin öne çıkarıldığı ilk bölüm;
Hikâye kişilerinden ikisinin hemen hemen hiç bir klasik mesnevide karşılaşmadı ğımız biçimde, bilinçli olarak rol ve fonksiyon değişimine uğratıldıkları ikinci bölüm;
mesnevide asıl hareketi temsil eden Aşk'ın başından geçen maceraların nakledildiği, Diyar-ı Kalb'e ulaşmanın amaçlandığı ve "fantastik" anlatırnın egemen olduğu üçüncü bölüm;
ve nihayet eserin sonlarına doğru ortaya çıkan "vuslat" bölümü.
Sayfa 89 - Nurettin Turinay
Şairin Romanı
Hüsn ü Aşk, herşeyden önce, mesnevi tarzında kaleme alınmış klasik bir hikaye ve romandır. Yani şiirden önce hikaye ve roman!.. Daha açık bir ifade ile o, belki bir "şairin romanı" olarak kabul edilebilir.
Sayfa 89 - Necmettin Turinay
Şiirsellik
Zira Şeyh Galib, Hüsn ü Aşk'ı nesirle yazsa da, eserine bu şiir yoğunluğunu boca etmekten geri kalmayacaktı. Halid Ziya'nın, Tanpınar'ın ve Abdülhak Şinasi Hisar'ın eserlerini baştan sona istila eden şiir duygusu, burada kendisini nesirle kaleme alınan romanlara yaslarken; aynı duygu Fuzûli veya Şeyh Galib'in eserlerinde mesnevi tarzı ile ortaya çıkıyordu.
Sayfa 89 - Necmettin Turinay
Sözün Gerekliliği
Dutmuşdı zamân-ı câhiliyyet
Âlemleri dâ'vî-i fesâhet
Bâzâr-ı Ukâz olurdı tanzim
Eş'arını ederdi halk takdim
Tiğ ile zebân ederdi da'vâ
Hem-pâ idi irticâle gavgâ
Vakta ki Hudâ-yı Hayy ü zî-şân
Kur'an'ı cihâna kıldı ihsân
İcâz ile cem' olup fesâhet
Verdi füsahâ-yı kavme dehşet
(Cahiliyye devrinde fesahat kavgası âlemi tutmuştu
Ukaz'da panayır kurulur; insanlar şiirlerini burda sunarlardı.
Kıkıç ile dil birbiriyle çekişir; kavga ile irticâlen şiir söyleme birbiriyle yarışırdı.
Ölümsüz ve şânı yüce Tanrı lütfedip dünyaya Kur'an'ı indirdiğinde;
«O kitapta» mucizevi söz söyleme özelliği ile feaahat bir araya gelip kavmin en güzel şiir söyleyenlerini dehşete düşürdü.)
Sayfa 180 - Muhammed Nur Doğan
İstanbul Yangınları
Galib'in herhangi bir şekilde belki sadece dehşet içinde seyrederek, belki söndürme faaliyetlerine katılmak suretiyle, belki de felaketzedelere yardım için çabalayarak yaşadığı büyük yangınların, özellikle 1782 Cibali yangınının o yıl yazdığı Hüsn ü Aşk'ta çarpıcı yansımaları vardır. Üzerlerine sürekli ateş yağan, temmuz güneşi giyip ateş yalımı içen Beni Muhabbet kabilesi ile İstanbul halkı birbirine çok benzer.
Sayfa 19 - Beşir Ayvazoğlu
Şeyh Galip
Hüsn ü Aşk’a bütüncül bir gözle bakıldığında görülecektir ki; onda sadece tasavvufdaki vahdet-i vücut düşüncesinin sembolik ve alegorik anlatımı yoktur. O, klâsik edebiyatın bütün meselelerine vakıf büyük bir sanatkârın, Hind üslübunun insan düşüncesini muhayyilenin engin denizinde sonsuz derinliklere daldırtan etkisi altında altı aylık müthiş bir beyin fırtınası ile kaleme aldığı fantastik ve poetik yanının tasavvufi yanından hiç de geri kalmadığı bir şiir anıtıdır.
Sayfa 16 - Muhammed Nur Doğan Önsöz'ü
Şeyh Galip
"Hüsn ü Aşk'ta da kültür ve terbiyeden gelen mücerret heyecanla derin ruhlu ebedî insanın bünyesinden doğan hasret hamlesi çarpışmakta, zahiren hakim görünen dinî ruh, bazan derin ve müphem, bazan da apaçık ilcaların müthiş mağlubiyetine uğramaktadır. Galib'in şiir ve sanat ihtirasındaki kuvveti kitabının mukaddimesi ile hatimesi açıkça gösteriyor. Şair eserin en tasavvufî görünen yerinde bile ne kadar ustacasına bir dönüşle güzel şiir olmaktan başka hiçbir gayesi bulunmayan mükemmel mısralar dizmeğe başlıyor. Bazan bu husustaki heyecanını yenemiyerek ilâhî aşk hikâyesini kesiyor ve açıktan açığa şiirden, şairlikten bahsediyor."
Vasfi Mahir Kocatürk'ün Önsöz'ünden
