Amerikan Başkanları
Türkkaya AtaövAmerikan Başkanları Gönderileri
Amerikan Başkanları kitaplarını, Amerikan Başkanları sözleri ve alıntılarını, Amerikan Başkanları yazarlarını, Amerikan Başkanları yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Kazanan Roosevelt (FDR), başka hiçbir başkanın görmediği biçimde (ve Anayasa maddesi de geçici olarak değiştirilerek) dört kez seçildi ve ölünceye dek Beyaz Saray’da kaldı. Sürekli koltuk değneklerine yaslandı ya da tekerlekli iskemle kullandı. Bu amansız hastalığını sıradan yurttaş biliyorsa da, konuşma alanlarına erken gelir, aracından özel biçimde çıkarılır, korumalarının yardımıyla sahneye çıkar ve sanki ayaktaymış gibi konuşurdu. Eşi (Eleanor) gözü ve kulağıydı. FDR’ı tutan basın da onu özürlü gösteren resimlerini basmazdı. Bu durumunu belgelemek isteyenlerin elindekileri de korumaları alıp yok ederlerdi.
Sayfa 105 - İleri YayınlarıKitabı okudu
Gerçekte, Hoover’ı her hangi bir rakip 1932 seçimlerinde kolayca yenilgiye uğratabilirdi. Ama kısaca FDR (Ef-di-ar)diye anılan Roosevelt radyo, alan konuşmaları, kitapçıklar ve evlere yollanan mektuplarla Cumhuriyetçilerin “bunalımın teyet geçtiği” ve “zenginliğin kapıda” olduğu palavralarını açığa vurdu. Hoover artık öylesine sevilmiyordu ki, korumaları Beyaz Saray’dan dışarıya adımını atmamasını öğütlediler. Kansas’a konuşma için gittiğinde treni çürük domates yağmuruna tutuldu. Halk kazada “geberip gitsin” diye vagonunun altındaki rayların çivilerini söktü. Yurttaşın gerçek yaşamına sürekli kör ve sağır kalmış olan Hoover ülkenin en varlıklılarından Henry Ford’un kendine armağan ettiği altı kapılı uzun araçla dolaşıyordu. “Açız!” haykırışlarıyla üstüne yürüyenlerin içinden onu “linç edelim!” diye bağıranlar çıktı.
Sayfa 104 - İleri YayınlarıKitabı okudu
Beyaz Saray’a tantanayla girmiş olan “Hoover”ın adı artık yoksullukla eş an lama gelmeğe başladı. İşten çıkarılanlar köşe başlarında elma satmayı deneyince, nelerin olduğunu bir türlü kavrayamayan Hoover, “onlar iş aramıyor, çünkü elma satışı daha kazançlı!” gibi acı değerlendirmeler yaptı.
Sayfa 103 - İleri YayınlarıKitabı okudu
1929’da ülkede 504 milyarder vardı. Bunların bir yılda istifledikleri para dünyanın sözde bu en büyük demokrasisinde tüm buğday ve pamuk çiftçilerinin eline geçeni aşıyordu. Oysa, bu türlü bir büyüme çöküş tohumlarını da kendi içinde barındırıyordu. 1929 bunalımının açıklaması ondan bir önceki genişlemededir. “Daha fazla para birikimi, daha artan kazanç, gene sermaye istiflemesi, ardından sürekli kazanç” zinciri er ya da geç kopacaktı. Kapitalist düzen durmadan genişlemeye dayanır. Ancak, bu düzene özgü üretim güçlerinin durmak bilmemesi sonsuz gibi görünen bu büyümenin önüne kendiliğinden engeller de koymaktadır. Bu durumda, genişleyemeyince daralması ve çökmesi kaçınılmazdır. Yoğunlaşan ilk daralmalar son çöküşün belirtileridir.
Sayfa 103 - İleri YayınlarıKitabı okudu
1929’da (bankacılık alanı dışındaki) 300.000 özel kuruluşun yalnız 200’ü dev boyutlu olup geri kalan 299.800’ün toplamından daha büyük ve güçlüydü. Bu küçük azınlığın mülkü Britanya’nın tüm zenginliğine eşitti. Bir de 50 dev banka vardı. Bu iki güçlü küme birbirine kenetlenmişlerdi. Bunların da başını Morgan, Rockefeller, Kuhn-Loeb, Mellon ve du Pont beşlisi çekiyordu. Örneğin, Morgan tekeli “Birinci Ulusal” bankaya, “General Electric” kuruluşuna, “ABD Çelik"e, “AT&T” adıyla bilinen telefon ve telgraf ağına, “New York Gaz”a, sigorta örgütlenmelerine ve daha birçok şeye egemendi. Bu beş dev birbiriyle örtüşüyordu da. Bir avuç kişi ekonominin büyük bölümüne el koymuştu. Kazançlarını en yüksek düzeyde tutmak için yapmayacakları şey yoktu. Ücretleri indirecek, rakipleri ortadan kaldıracak, yabancı pazarları acımasız yollardan ele geçireceklerdi. Makineler hem ürünü arttırıyor, hem de işçiye gereksinimi azaltıyordu. Ancak, ürün çoğalıp kazanç o oranda artmayınca, sermayeci için çıkar yol daha fazla işçi çıkarıp geri kalanının ücretini daha da düşürmek ve onların yerine daha üretken makineler yapıp koymak oldu. Ama artan ürünleri alacak tüketiciler de yok olmaktaydı. Bir anlama, kazanç dürtüsü kendi kendini yenilgiye uğratan bir süreç oluyordu. Bu yol sonuna dek kazanacak bir denklem değildi.
Sayfa 102 - İleri YayınlarıKitabı okudu
Bundan sonraki birkaç yıl, Amerika’nın değiştiğini gördü. 1929’da pazar ekonomisi büyük gürültüyle çöktü. Yalnız 1931’de 2.300 banka yıkıldı. Bir yıl sonra, 300.000 küçük öğrenci batkınlığa sürüklenmiş okullarını bırakmak zorunda kaldılar. Bunalım gitgide yayıldı ve derinleşti. Milyonlarca işsize yeni milyonlar katıldı. Olmayan işleri arayan on
Sayfa 101 - İleri YayınlarıKitabı okudu
Gerçeğin kimi seçimlerde, özellikle Amerikan seçimlerinde, pek yeri olmadığı anlaşılıyor.
Sayfa 100 - İleri YayınlarıKitabı okudu
Örneğin, Osmanlı devletiyle İran’ın ve Orta Doğu’nun başka bölgelerinin emperyalist Avrupa devletlerince bölüşülmesini öngören gizli antlaşmaları yasaklamaya diyecek yoktu. Zaten, bu gizli antlaşmaların varlığını açıklayan da Rusya’daki Bolşevik yönetimi olmuştu. Ama görüşmelerin de baştan sona açık olması diplomasinin işleyişine, giderek doğasına
Sayfa 93 - İleri YayınlarıKitabı okudu
Bryan’ın üçüncü kez yenilgisi kaçınılmazdı. Ancak, siyasetten çekilmedi. Yıllar sonra Başkan Woodrow Wilson’un kabinesinde dışişlerine baktı. Halkın onu bir daha anımsayışı 1925’de John T. Scopes (1900-70) adlı bir öğretmenin sınıfta Darwin’in evrim kuramını anlattı diye yargılanması sırasında savcı görevini yaparak onu cezaya çarptırmasıdır. Amerika’nın Darwin’i yargıladığı o yılların genç Türkiye Cumhuriyeti’nde “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir” diyen bir Atatürk vardı. Bryan İncil’in her sözcüğüne yazıldığı gibi inanan biriydi. Rakibi Başkan Taft için “İsa’nın Tanrı’nın oğlu olduğuna inanmaz” eleştirisi yapılmıştı. Roosevelt, onu bu nedenle, yanına katıp herkesin önünde kiliseye götürdü ve “dini bütün” görünümünü yaydı.
Sayfa 87 - İleri YayınlarıKitabı okudu
Özel kişilerin elinde olan New York demiryolu kuruluşu, seçim sırasında ekonominin iyi olduğu kanısını halkta uyandırmak için, 2.500 vagonun onarımını ileri sürerek birkaç bin kişiyi geçici olarak işe aldı. Gene özel ellerde bir sigorta kuruluşu 2.000 görevlisini kapı kapı dolaştırıp içine girdiği her evde sözlerine Taft için güzel bir çift söz eklemeyi unutmamalarını sağladı. Bir çelik kuruluşu seçim günü 400 kişiyi işe aldı ve birkaç gün sonra da atıverdi.
Sayfa 87 - İleri YayınlarıKitabı okudu