Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme
Teo GrünbergAnlam Kavramı Üzerine Bir Deneme Gönderileri
Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme kitaplarını, Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme sözleri ve alıntılarını, Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme yazarlarını, Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"Olduğunu bilmek" (knowing that something is the case) ile "yapmasını bilmek" (knowing how to do something) arasındaki ayrım Ryle (Bkz. The Concept of Mind) ve Ayer (Bkz., Thinking and Meaning, s. 18) tarafından yapılmıştır. Ancak, bilmenin 2. şekli 1. şeklini gerektirmediği halde, 1. şekli her zaman 2. şeklini de gerektirir; yani "bir şeyin olduğunu bilmek" önünde sonunda bir takım şeyleri yapabilmek anlamına gelmektedir. Şu halde bilginin temeli "olduğunu bilmek" değil, "yapmasını bilmektir."
Görülüyor ki, "sezgisel-olarak apaçık" sayılan önermeler, önünde sonunda, doğrulukları çok köklü bir alışkanlığa dayanarak (veya salt görünüşe bakarak) kabul edilen birer önermeden başka bir şey değildir.
T.D.K.'nın yayınladığı Türkçe Sözlük'te (3. baskı, s. 43) 'anlam' sözcüğü "bir kelimeden, bir sözden, hatta bir hareket veya olgudan anlaşılan şey; bunların bize hatırlattığı fikir veya nesne" şeklinde tanımlanmaktadır. Görüldüğü gibi, 'anlam' sözcüğünün iki ayrı manası burada açıkça ayırdedilmiştir. Bunlardan birincisi ("anlaşılan şey") "anlamı²", ikincisi ise ("hatırlatılan fikir veya nesne") "anlam¹" olarak yorumlanabilir.
Empirik içeriği olan dillere ilişkin olan "anlamlılık problemi", "anlamlılığın doğrulanabilme-teorisi" (verifiability theory of meaning) veya "empirist anlamlılık-ayracı" (empiricist citerion of meaning) adı altında "mantıkçı empiristler" arasında uzun tartışmalara yol açmıştır. (Özellikle bkz. Carnap, "Testability and Meaning"; Hempel, "Problems and Changes in the Empirical Criterion of Meaning"; Pap, Analytische Erkenntnisthorie, s. 1-26; Presley, "Argument, about Meaninglesness"; Carnap, "The Methodological Character of Theoretical Concepts").
Sokrates öldü, tamam, yeter artık.. Adamın üstüne gitmeyin!
'Sokrates ölümlüdür' bileşik-ifadesini göz önüne alalım. Özne-yüklem önermelerinin bağlantısal yorumu açısından "belirleyen" 'dür' koşacı, "belirlenen" de 'Sokrates' ile 'ölümlü' terimleridir. Özne-yüklem önermelerinin koşaçsız yorumu açısından ise "belirleyen" 'ölümlüdür' yüklemi, "belirlenen" de 'Sokrates' öznesidir.
Sezgisel-olarak apaçık oldukları kabul edilmiş olan Euklides geometrisinin paraleller postülatı, fizikteki zaman ve uzayın mutlaklığı, kütlenin değişmezliği, süredurum ilkesi, v.b. sayısız ilkeler (prensipler) bilimlerin ilerlemesi sonucu olarak çürütülmüştür.
"Belirtme teorisi"nin her türlü dilsel araştırmalann onsuzolunamaz şartı olduğu durumda; "semantik-anlamlılık teorisi" nin büsbütün ortadan kaldırılması, böylece semantiğin sadece "belirtme teorisi"ne indirgenmesi mümkun, hatta elverişlidir. Nitekim "semantik-anlamlılık teorisi"nin yerine, 'anlam' sözcüğünü ("anlamlılık-faktörü" olarak) "sinkategorematik" bir şekilde yorumlayan "sentaktik ve pragmatik anlamlılık-teorisi"ne başvurulması mümkündür. "Semantik-anlamlılık teorisi" ortak kullanırnlara son derece aykırı bir ontolojiye (böyle bir ontolojiye bir "mitoloji" demek daha doğru olurdu!) yol açtığından, bu teorinin yerini tutan, ama bu türlü sakıncaları olmayan başka bir teoriye başvurmamız tabii karşılanmalıdır.
Hüseyin Batuhan
Gerçekten de bu eserde insanı en çok şaşırtan şey, yazarın zekasının bir "elektronik beyin" dakikliğiyle çıkarım-zincirlerini geliştirmesi. Bu durum okuyanda çok kez gücünü aşan bir dikkatini toplama çabası gerektiriyor.