Aleviliğin Tarihsel Altyapısı Yahut Anadolu'da İslam-Türk Heterokdosisinin Teşekkülü
Babailer İsyanı
Ahmet Yaşar OcakBabailer İsyanı Sözleri ve Alıntıları
Babailer İsyanı sözleri ve alıntılarını, Babailer İsyanı kitap alıntılarını, Babailer İsyanı en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Büyük bir çoğunluğu okuma yazma bilmeyen, sade zihniyetli ve ya
şantılı, fakat o nisbette güç hayat şartları içinde bulunan bu insanlar,
Sünni İslam'ın karmaşık ve anlaması güç bir takım inanç esaslarını ve abdest alarak günde beş vakit namaz kılmak, yahut Ramazan ayında bir ay oruç tutmak gibi , ancak yerleşik hayatın sağlayabileceği bir
Türkmenler'in başı olan Baba, karizmatik ve ilahi bir misyon ile Selçuklu yönetimine karşı bir isyan hareketine girişmiştir ve bu hareket bizzat kendisi ve yakın bir adamı tarafından fiilen yürürlüğe konulmuştur.
Sayfa 99Kitabı okudu
Şamanlar din adamı sıfatıyla dini merasimleri yönetiyorlar, sihirbaz-hekim sıfatıyla da hastaları tedavi ediyorlardı. Bu sebepledir ki sihirbazlık Türkmen babalarının hayatında vazgeçilmez bir mevki işgal etmekteydi. Bu onların temsil ettikleri mistik şahsiyetin ayrılmaz bir parçasıydı. Bu sebeple, İslamiyet sihiri yasaklamasına rağmen Türkmenler ondan vazgeçmemişlerdi.
Sayfa 97Kitabı okudu
IX. ve X. yüzyılda İslamiyet Orta Asya'da
değişik bölgelerdeki Türk zümreleri arasına girmeye başladığı zaman, birbirinden farklı iki sosyo-kültürel ortama göre nitelik kazandı. Şehirli ahali tabii olarak bir yerde devamlı oturmaları sebebiyle, medreselerde işlenen ve
öğretilen, ve tabiatıyla kitabi esaslara daha sadık bir İslam anlayışını, başka
bir deyişle, ayrıca devletin resmi desteğini de sağlayan Sünni müslümanlığı
benimsemişti. Konar-göçer Türkler ise, kendilerine önce İranlı, sonra da
Türk süfiler tarafından getirilen tasavvuf ağırlıklı bir mistik müslümanlık
anlayışını benimsediler.
Tasavvuf, XIII. yüzyıl Anadolu'sunda, göçebe ve yarı göçebe çevrelerde
de kuvvetli temsilciler buldu. Bozkırlarda göçebe, yarı göçebe bir hayat süren
Türkmenler'le birlikte bulunan ve eski kam-ozanlara benzeyen babalar,
medrese menşeyli fakihlerin öğrettiklerinden daha basit ve sade bir İslamiyet
anlayışı yayıyorlar ve bu arada Anadolu'nun şartlarına uygun bir halk tasavvufunu
da oluşturuyorlardı. Bu yüzden Türkmen babalarının telkin ettiği
müslümanlık, bu çevrelerde münhasıran sade ve hurafelere yatkın bir suifilik
biçiminde görüntüleniyordu. Bu bir çeşit halk İslamı idi ve bu halk
islamı, daha ileride tartışacağımız üzere, Sünni nitelik taşımaktan çok, heterodoks
bir niteliğe sahipti. Çünkü bu babaların hitap ettiği Türkmen boyları,
henüz sathi bir şekilde islamlaşmış olduklarından, eski şaman inançlarını
ve atalarıyla ilgili bir takım kültleri muhafaza etmekteydiler.
Kaynaklara göre, propagandasında en çok üzerinde durduğu hususlar,
sultanın bir sefih ve zalim olması, devlet adamlarının halka zulmetmesi
idi. Ayrıca devamlı olarak, sultanın vaktini devlet işleri yerine içki meclislerinde
geçirdiği, devlet adamlarının da kendisine uyduğu, dolayısıyla
Allah'ın yolundan uzaklaştıkları ve artık peygamberin ve halitelerin yolunu
takip etmedikleri fikirleri işleniyordu . Baba'nın bütün bu yolsuzluk ve zulümlere
son vermek üzere bizzat Allah tarafından vazifelendirildiği, zaferin
kendisine nasip olacağı telkin ediliyordu.
İbn Bibi'ye bakılırsa, Baba ilyas propagandalarında, elde edilecek mal
ve ganimetlerin isyana katılanlar arasında ortaklaşa pay edileceğini, isyana
katılmayanların ise hiç acımadan öldürüleceğini özellikle vurguluyor ve bu
mesajın herkes tarafından duyulmasını sağlıyordu. Hatta, "filan ayın filanca
günü harekete geçin" şeklinde ayaklanmanın tarihini de belirlemişti. Baba
İlyas Türkmenler arasına gönderdiği halifeleri aracılığıyla onların memnuniyetsizlik
duygularını tahrik etmekten de geri kalmıyordu. Yıllardan beri
Türkmenler arasında sürdüğü zahidane hayatın, onun sözlerini etkili kılmakta
büyük faydası ve rolü vardı. O, bu suretle müslüman halkı etkilediği
gibi fakir hıristiyanları da nüfuzu altına almasını biliyordu.