Büyük İslam İlmihali
Ömer Nasuhi BilmenBüyük İslam İlmihali Gönderileri
Büyük İslam İlmihali kitaplarını, Büyük İslam İlmihali sözleri ve alıntılarını, Büyük İslam İlmihali yazarlarını, Büyük İslam İlmihali yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Hilm:
Şiddete sabredip tahammül etmek, öfke ateşini söndürmek ve nefsi heyecandan korumaktır. Yerinde yapılan böyle bir davranış büyük bir fazilettir. Bunun karşıtı "hiddet, tehevvür"dür. Bu da bir öfke, titizlik ve kızgınlık halidir. Hoşa gitmeyen bir olaydan dolayı gazab kuvvetinin parlayıp meydana çıkmasıdır.
Kızgınlık ve darılma halleri, kalbdeki kanın taşması zamanında meydana gelen bir nefis değişikliğidir ki, haksız yere olunca bir kusur sayılır, pişmanlığı gerektirir. Fakat akla uyarak haksızlığa karşı olan bir öfke iyidir. Çünkü kutsal inançlar bununla korunur.
Hilm, ilim ve hikmete bağlı olmalıdır. Bir hadis-i şerifde şöyle buyrulmuştur.
"Hiçbir şeyin bir kimsede birleşmesi ilimle hilmin birleşmesinden daha üstün olamaz."
Sayfa 497 - İSLAM AHLAKI.Kitabı okudu
Hikmet:
İlim ile amelin birleşmesinden meydana gelen yüksek bir sıfattır. Bilmeyen veya bildiği ile amel etmeyen kimse hikmet sahibi değildir. Her şeyin aslını öğrenmek için edinilen bilgiye de hikmet denir. Adâba, ahlâka, öğütlere ait güzel sözlere ve fıkralara da hikmet denir.
Hikmet sahibi olan insanda, zekâ, ezberleme, güzel düşünme, kolaylıkla öğrenme, açık zihin, iyi anlayış ve kavramları hafızada tutma gibi duygular belirir. Bir ayet-i kerimede buyrulmuştur:
"Kendisine hikmet verilen kimseye, muhakkak birçok hayır verilmiş olur."
Bir hadis-i şerif de şöyle:
"Hikmet, müminin yitiğidir. Onu nerede bulursa alır."
Sayfa 497 - İSLAM AHLAKI.Kitabı okudu
Hakk:
Yüce Allah'ın mübarek bir ismidir. Her doğru olan ve değişmeyen şeye de hak denir. Bunun karşıtı "batıl" sözüdür.
Herkesin meşru bir şekilde elinde bulundurduğu yetkiye veya mülke de hak denilmiştir. Bunun çoğulu "hukuk"dur.
Her hak karşılığında bir görev vardır. Bir insan hayat (yaşama) hakkına, namus ve şeref hakkına sahibdir. Bunlara hiç kimsenin tecavüz hakkı yoktur. Her insan karşılıklı olarak bu hakka sahib olduğu için herkes karşısındakinin hakkını kabul ve ona uygun hareket etmekle görevlidir ve bu görevleri korumakla yükümlüdür. Bu haklara tecavüz haramdır, cezayı gerektirir. Toplum düzenine engel olur.
Hak hiçbir zaman değişmez. Hakka, kuvvet ve diğer şeyler üstün gelemez. Geçici olarak kaybolan bir hak, bir gün dünyada değilse bile ahirette meydana çıkacaktır.
Sayfa 497 - İSLAM AHLAKI.Kitabı okudu
Hifz-ı Lisan:
Dili gereksiz sözlerden koruyup ihtiyaçtan fazla söz söylememek halidir ki, çok iyidir. Bunun karşıtı "malâyani" denilen faydasız şeylerle uğraşmak ve ağıza gelen gelen her şeyi söylemektir.
Akıllı olanlar çok kez susarlar. Gerek görülmedikçe söz söylemek istemezler. Susmak çok güzel bir şeydir. Yeter ki, bir hakkın kaybolmasına veya bir gerçeğin yanlış anlaşılmasına sebebiyet vermiş olmasın.
Peygamber Efendimiz sallallahu 'aleyhi ve sellem buyurmuşlardır:
"Her kim Allah'a ve ahiret gününe iman ediyorsa, hayır söylesin veya sussun."
Sayfa 496 - İSLAM AHLAKI.Kitabı okudu
Hüsnüzan:
Güzel sanma veya birşeyin iyiliği üzerinde inanç beslemedir. Bunun karşıtı suizan (kötü sanma)dır. İnsan kötü zan beslemekte hiçbir zaman aşırı gitmemelidir. Hiç kimse hakkında da yok yere kötü zanda bulunmamalıdır.
Doğrusu, herhangi bir kimse hakkında körü körüne "Pek iyi bir insandır" diye hüküm vermek de hüsnüzannı kötüye kullanmak olacağından iyi bir davranış değildir. Onun bunun işlerini araştırmak, kusurlarını öğrenme arzusunda bulunmak, tecessüs denilen, kötü zandan doğan ve ahlâka aykırı olan bir harekettir ve haramdır. Bunun hakkında Kur'an-ı Kerimde buyrulmuştur:
"Şüphe yok ki, zannın bir kısmı günahtır."
Sayfa 496 - İSLAM AHLAKI.Kitabı okudu
Hazm:
Anlayışla yürümek, tedbirli davranmak ve sonucu bilinmeyen şeylere hemen atılmamaktır. Karşıtı, tedbirsizliktir. Tedbirli hareket edenler pişmanlık duymazlar. Bununla beraber hazm (ihtiyatlı bulunmak), bazan kötü kuruntulardan da ileri gelir. Onun için hazm deyip de teşebbüste tereddüt ve kuruntuya düşmemelidir. Onun için bir hadis-i şerifde şöyle buyrulmuştur:
"Hazm bir kötü zan'dır."
Sayfa 496 - İSLAM AHLAKI.Kitabı okudu