Dr. Rıza Nur’un Moskova - Sakarya Hatıraları
Rıza NurSözler ve Alıntılar
Yahudi'yi biri döğüyormuş. Yahudi elin nurdan kopsun, dermiş. Seyredenlerden biri merak etmiş. Sonra yahudiye sormuş. Yahudi... "Eli kopsun da neden koparsa kopsun" demiş.
Sayfa 17Kitabı okudu
Hey gidi dünya!.. Herkes hak davasıyla fakirleri, mazlumları kayırmak iddiasıyla kalkar; hükümeti elde edince haklı, haksız fakiri, zengini, mazlumu, adaleti her şeyi tepeler; eski zalimler, eski zenginler gibi işin keyfini çıkarır.
Sayfa 59Kitabı okudu
Buralarda köylerde bir tane bile ağaç yok. Bu da benim sinirime dokunuyor. Vatanın her parçasını yemyeşil görmek istiyorum. Ağaçsız gördüm mü hiddetleniyorum. Köylüye: «Niye ağaç dikmiyorsunuz?» diyorum. «Olmaz» diyorlar. Birgün yine aynı mıntıkada bir köye yaklaşıyoruz. Zümrüt gibi ağaçlar içinde. Gittik. Türlü eriklere kadar var. Bu köylü Rumeli'den gelme bir Türk muhacirmiş. Yerli Türkler bundan da ibret ve ders almıyorlar. Şu Anadolu köylüsü pek perişandır.
Sayfa 153Kitabı okudu
Bu işin yürekler acısı feci ve bu millete ters ve ibret bir sonu var. Biz Lozan'a gidince Hariciye Vekâleti işleri, vekâleten Başvekil Rauf'a havale edildi. Rauf derhal Abazalık gayretiyle kaynamış olacak ki, Tahsin'i Meşhede konsolos tayin etmiştir. Bu hem de birkaç kademeyi atlatarak terfihtir. Bu, açıkça demektir ki, Türk'ü tahkir eden bir Çerkes azledilemez. Bilakis böyle mükâfata lâyıktır. Halbuki bu adamın bu halini ben hikâye ederken, Hey'et-i Vekile'de Rauf da vardı. Dinledi, azlinin kararını biliyor: Siciline de yazılmıştır. İşte Türk evlâdı! Ecnebi unsurlar ne yapıyor, görün! Ben doğrusu bu tayini işitince me'yus oldum. «Bu devlete hizmet de etmek doğru değildir. Çünkü faydası yok. Ecnebi unsurlar her tarafı tutmuş. Bir şey yaptırmazlar. Sen yaparsan bozarlar. Netice yalnız kendine düşman kazanmaktan ibarettir.» dedim.
Sayfa 274Kitabı okudu
Rauf, ikinci Grup'u darbe-i hükümete teşvik ediyor İyi ama, o, böyle olmaz. Darbe-i hükümeti iki üç kişi düşünür, kurar, bir takım askerî kuvvetleri buna hizmet ettirir, yapar. Bunun usulü budur. Teşrii bir grup bunu nasıl yapacak? Siz birkaç kişi bir taburluk kadar bir kuvvet elde ediniz. İşi mükemmel yapın. İkinci Grup da Meclis'te seve seve
Sayfa 206Kitabı okudu
Çolak Kemal'in (Kemaleddin Sami Paşa. Şimdi Berlin Sefiri) karargâhını anlatayım. Bir köyde. O gece meb'uslar üst üste zemin katından ibaret bir evde ve toprak üstünde yattık. Çolak da kibir ve azamet yolunda. Asker ya!.. Fakat bari o azamet bu hezimette olmasa... Hikâye ettiler. Casuslar tutmuşlar ve hapistir. Gidip gördüm de. Yunanlılara casusluk ediyorlarmış. Bunlar Eskişehir civarında yerleşmiş Arnavutlanmış. Casuslar hep böyle, Arnavut, Boşnak, Çerkes gibi şeylerdir. İbret!.. Tuhafı, asıl fecii şu ki, bu kumandan da Arnavut. Bu daha büyük ibret!.. Çotak Kemal de Arnavut'tur. Babası Sinop'ta hapishane gardiyanı bir Arnavut idi. Çolak Kemal'e: «Canım niye bu casuslar, böyle ecnebi unsurlar?» dedim. Cevap vermedi ve somurttu.
Sayfa 153Kitabı okudu
Bu işin bütün hakikatini öğrenmeye çalıştım. Mesele şöyledir: Ruslar Demirhanşurâ taraflarına gelmişler. Enver'in amcası Halil Paşa'yı Bâkü'ye yollamışlar. Azerîlerin bir ordu ve generalleri varmış. Müdafaa tertibi almışlar. Mebus Meclisi fevkalade içtima etmiş. Halil Paşa meclise gelip: «Müdafaa etmeyiniz. Ruslar buraya yerleşmek için gelmiyorlar. Türkiye'deki kardeşlerinize bir yardım ordusu gönderecekler. Bu ordu buradan geçecek. Bunu bana Mustafa Kemal Paşa yazdı. Müdafaa etmesinler, diyor.» demiş. Uzun münakaşalar olmuş, nihayet meclis: «Mademki Anadolu'daki kardeşlerimize kûmel (yardım) götürecek. Geçsin kazaya rıza.» demişler.
Bu vakayı bana bir miktar Kars'ta Nuri Paşa da anlatmıştı. Nuri, Enver Paşa'nın kardeşidir. Enver, mevkie geçer geçmez, kendisini, babasını, amcasını, kardeşini, ilâh... paşa yapmıştı. Böyle şeyler aleyhinde olarak Abdülhamit idaresine isyan etmiş olanlar, bir gün gelmiş onlardan beter olmuşlardır. Nuri baktım cahil bir adam ama, makûl ve namuskâr görünmektedir. Kars'ta, fabrikalarda çalışıyor. El işlerinde kabiliyetli bir adam. Lâkin Halil cahil. şedid, biri. O general olur muydu? Olursa böyle olur. Halil Rusları Bâkü'ye sokmuş. Nuri ise vaziyet alip, Gence'de Ruslar ile harbetmiş. Aferin bu gayreti de göstermiş. Fakat mağlûb olmuş. Bana amcasından pek dert yandi ve ezcümle şunu söyledi: «O benim amcam olan herif, öyle namussuz ve alçaktır ki, bilemezsiniz. Azerîleri aldatip ellerini ayaklarını bağladı. Ruslara teslim etti.»
Sayfa 64Kitabı okudu