Mecdü't Talid Halidiliğin Doğuşu
İbrahim Fasih HaydariMecdü't Talid Halidiliğin Doğuşu Hakkında
Mecdü't Talid Halidiliğin Doğuşu konusu, istatistikler, fiyatları ve daha fazlası burada.Hakkında
Büyük Doğuş Mecdü't Talid-Mevlana-Halid-i Bağdadi'nin (k.s) Hayatı, Halifeleri ve Menkıeleri
Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adı ile…
İhlâslı kullarına ihsan ve nimet lutuflarını saçarak onları cennetlerinde ebedî kalacaklardan kılan Cenâb-ı-Hakk’a hamdolsun. Onların yolunu tutan, dilleri ve kalpleri ile onların uygulamalarını örnek alanlara müjdeler olsun.
Salât ve selâm, apaçık bir şekilde doğru yola ileten efendimiz, sığınağımız, habibimiz Hz. Muhammed’e [sallallahu aleyhi vesellem] ve kalpleri Rahmân’ın zikriyle huzur bulan âl ve ashabına olsun.
İnsanlar arasında Mevlâ’nın affına en çok muhtaç olan Haydarîzâde lakabıyla meşhur, Bağdatlı, Nakşibendî tarikatının Halidiyye koluna mensup Seyyid Sıbgatullah’ın [kuddise sırruhû] oğlu Seyyid İbrahim Fasîh [kuddise sırruhû] der ki:
Bu kitap, şeyhimiz, dayanağımız, kutbü’l-vücûd 1, şühûd 2 makamına ulaşmış bir gavs, din ve milletin dayanağı, yakîn 3 ve hakikatin delili, sâliklerin 4 terbiyecisi, zâhidlerin mürşidi, asrının ve zamanının müceddidi, zamanının göz kamaştıran bir serveti, mutlak olarak asrındaki şeyhlerin şeyhi, bütün ufuklarda parlayan tarikatın güneşi, lafız ve mana olarak bütün ilimleri kendisinde toplayan engin bir deniz, göz kamaştıran olağanüstü haller ve açık keramet sahibi, çok rükû ve secde yapan, iki kanat sahibi (zâhirî ve manevi ilimlere sahip), Mevlânâ Ziyâüddin Halid en-Nakşibendî el-Osmânî el-Irâkî eş-Şehrezûrî 5 (v. 1242/1826) hazretlerinin yetişmesini ve menkıbelerini içermektedir. Allah Teâlâ onun yüce nefeslerinin bereketinden üzerimize saçsın.
Bu kitabı dostlar için bir hatıra, inkârcı kınayıcılar için bir aydınlatma, kimseye malının ve çocuklarının fayda vermeyeceği, ancak selim bir kalple gelenlerin fayda göreceği o kıyamet gününde de bana bir erzak olması için yazdım. Dürrü’l-Muhtâr adlı kitabın sahibi büyük âlim ve fakih İbn Âbidin 6 (v.1252/1836) gibi bazı seçkin âlimler de Mevlânâ Halid’in [kuddise sırruhû] menkıbeleri hakkında kitap telif etmişlerdir. Bir mukaddime, iki bölüm ve bir hatime ile düzenlediğim bu kitaba "el-Mecdü’t-Tâlîd fî Menâkıbi Mevlânâ Hâlid ismini verdim. Birinci bölüm, Mevlânâ Halid’in [kuddise sırruhû] halleri hakkındadır. İkinci bölüm ise bazı halifeleri hakkındadır.
Tevfik ve doğru yola ulaştırmak Allah’tandır.
1 Kutbü’l-aktâb, kutbü’l-ekber, kutbü’l-irşad en büyük veliye verilen isimler olup, halkı Hakk’a götürmekle görevlidirler. İki türlü kutub vardır. 1. Kutbü’l-irşad: Buna, kutbiyyet-i kübrâ denir. İrşad makamı, nübüvvetin bâtınını temsil eder. 2. Kutbü’l-aktâb ve kutbü’l-vücûd: Bu hâtemü’l-evliya olup derecesi bâtın-ı hâtem-i nübüvvettir. Yani vücûd makamı son nebî Hz. Muhammed’in bâtınını temsil eder.
2 Şühûd: Arapça "görmek, müşahede etmek” demektir. Kâşânî, şühûdu, Hakk’ı, Hak vasıtasıyla görmektir, diye tanımlar. Zıddı gaybettir.
3 Yakîn: Şüphe ve tereddüde mahal olmayan doğru ve gerçek.
4 Sâlik: Sözlükte "yolcu” anlamına gelen sâlik, tasavvufta, Allah’a giden yolu tutana, seyr halinde bulunduğu sürece müride denildiği gibi, ilim ve tasavvur ile değil de mücerret hal ile makamlarda seyreden kimseye de denir. Sâlike, ehl-i sülûk de denir.
5 Şehrezûr: Musul vilayetini oluşturan üç sancaktan biri olup Dicle’nin doğusunda bulunan, yerleşim alanı batıya doğru uzanan, kuzeyden güneye bir hilal şeklindedir. Musul, Süleymaniye ve Bağdat ile sınırlıdır.
6 İbn Âbidin: İsmi, Seyyid Muhammed Emin b. Ömer b. Abdülaziz olup 1198 (1784) senesinde Şam’da doğmuştur. Şam’da yetişen âlimlerin ve Osmanlılar’ın en meşhur fıkıh âlimlerinden biridir. İbn Âbidin, zâhirî ilimleri öğrendikten sonra, kelâm ve tasavvuf ilimlerini de zamanin en büyük âlimi ve tasavvuf ehli, Mevlânâ Halid-i Bağdâdî’den öğrenmiş ve onun sohbetiyle şereflenerek kemale ermiştir. 1252 (1836) senesinde elli dört yaşında Şam’da vefat etmiştir.
Yazar: 
İbrahim Fasih Haydari
Çevirmen: Eser Sazak
Editör: 
Ali Sözer
Tahmini Okuma Süresi: 5 sa. 40 dk.Sayfa Sayısı: 200Basım Tarihi: 2019İlk Yayın Tarihi: 2011Yayınevi: Semerkand Basım YayınISBN: 9786054565023Ülke: TürkiyeDil: TürkçeFormat: Karton kapak
Kitap İstatistikleri
Kitabın okur profili
Kadın% 45.5
Erkek% 54.5
0-12 Yaş
13-17 Yaş
18-24 Yaş
25-34 Yaş
35-44 Yaş
45-54 Yaş
55-64 Yaş
65+ Yaş
Yazar Hakkında
İbrahim Fasih HaydariYazar · 2 kitap
Bağdat’ta doğdu. Kürt asıllı olup birçok âlim yetiştiren Haydarî ailesine mensuptur. Nesebinin Safevîler’e ve Hz. Hüseyin’e kadar vardığı söylenir. Haydarîzâde diye de anılır. Fasîhuddîn (Fasîh) lakabını kendisine dedesi Es‘ad el-Haydarî vermiştir.
Bağdat müftülerinden olan babası Sıbgatullah tahsil amacıyla başka beldelere gittiğinden dokuz yıl boyunca eğitimiyle dedesi ilgilendi. Küçük yaşlarda amcası Ubeydullah el-Haydarî’nin yanında Hâlid el-Bağdâdî’nin sohbet meclislerine katıldı. Dedesinden temel dinî bilgileri öğrendikten sonra Hâlid el-Bağdâdî’nin halifelerinden Muhammed Cedîd Efendi’nin eğitimine verildi. Yine Hâlid el-Bağdâdî’nin halifelerinden Abdülgafûr el-Müşâhidî zamanında Hâlidî Dergâhı’na kabul edildi ve kırk yaşına kadar burada kaldı. İlim tahsili için yaptığı kısa yolculuklar dışında dergâhta hep ilimle meşgul oldu.
Küçüklüğünde Muhammed Saîd, Muhammed er-Rûzbihânî, Abdullah ed-Dâğıstânî ve Muhammed el-Erbîlî gibi âlimlerden sarf, nahiv, edebiyat, fıkıh, ferâiz okudu. Ardından Yahyâ el-Mezûrî el-İmâdî, Abdurrahman b. Hüseyin Bek er-Rûzbihânî, Ahmed b. Ali el-Kelâlî el-Bâlekî, İbrâhim b. Hüseyin er-Remikî, vâiz lakabıyla meşhur Ahmed b. Resûl el-Kerâvî, Ebû Bekir Molla Küçük el-Erbîlî ve Mahmûd el-Ömer Künbedî gibi âlimlerin derslerine katılıp icâzet aldı. Haydarî, hocaları dahil olmak üzere Iraklı âlimlerin icâzetlerinin doğrudan veya dolaylı biçimde Haydarî ailesiyle bağlantısı olduğunu söyler (ʿUnvânü’l-mecd, s. 151). Ayrıca Şeyhülislâm Mehmed Refik Efendi, Bağdat Valisi Dâvud Paşa ve Abdurrahman Kâmil el-Bursevî gibi âlimlerden icâzet aldı (a.g.e., s. 137-144).
Daha sonra bir müddet Bağdat’ta kalan Haydarî buradan İstanbul, Mısır ve Hicaz’a gidip Bağdat’a döndü. Suriye’ye ve bazı Anadolu şehirlerine seyahatinin ardından tekrar Bağdat’a geldi. Burada kadı nâibi olarak birkaç yıl çalıştıktan sonra 1867'de Basra kadılığına tayin edildi. 1869’da Midhat Paşa Bağdat valiliğine gelinceye kadar bu görevi devam etti. 1875'te İstanbul’da Maarif Meclisi üyeliğine tayin edildi. Bazı kaynaklarda Haydarî’nin, Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesi olayına karışanların sorgulandığı davada hal‘ fetvasını yazıp Şeyhülislâm Hasan Hayrullah Efendi’ye verdiği gerekçesiyle 1876’da II. Abdülhamid’in tahta çıkmasından sonra rütbeleri alınarak görevinden uzaklaştırıldığı ve Bağdat’a gönderildiği kaydedilir (M. Saîd er-Râvî el-Bağdâdî, s. 123-124). Bağdat’a dönünce Hâlidiyye Dergâhı’na kapandı ve kendini eser telifine verdi. Bunun yanında Bağdat kadılığı ve Bağdat vilâyet meclis üyeliği görevlerini ise hangi tarihlerde yaptığı belirtilmemektedir. el-Cevâʾib gazetesi sahibi Ahmed Fâris eş-Şidyâk ve Rûḥu’l-meʿânî tefsiri müellifi Âlûsî gibi âlimlerle dostluk kuran Haydarî, 26 Aralık 1882'de Bağdat’ta vefat etti ve Cüneyd-i Bağdâdî Mezarlığı’na defnedildi.
Eserleri. Haydarî, Arap dili ve edebiyatı başta olmak üzere fıkıh, hadis, tefsir, tasavvuf, akaid, tarih, mantık, astronomi gibi alanlarda telif, şerh ve hâşiye türünde yetmişten fazla eser kaleme almıştır. Bunların matbu ve yazma nüshaları New York Public Library ile İstanbul ve Bağdat (Mektebetü’l-evkāfi’l-merkeziyye ve Dârü’l-Irâk li’l-mahtûtât) kütüphanelerinde bulunmaktadır. Pek azı basılmış olan eserlerinden bazıları şunlardır:
1. ʿUnvânü’l-mecd fî beyâni aḥvâli Baġdâd ve’l-Baṣra ve Necd (nşr. Ali el-Basrî, Bağdat 1962; London 1419/1998; Kahire 1999). Irak’ın güney ve orta kesimlerindeki aşiretlerin Şiîleşme tarihine ilişkin nâdir eserlerden ve Hasan Muhammed el-Enkürlî tarafından telhis edilmiştir (Mektebetü’l-evkāf, Bağdat).
2. el-Mecdü’t-tâlid fî menâḳıbi’ş-şeyḫ Ḫâlid (İstanbul 1292/1875). Eseri Mahmud Hamdi (Mecd-i Tâlid Tercemesi, İstanbul 1307), Yakup Çiçek (Mecd-i Tâlid: Büyük Doğuş, İstanbul 1987) ve Eser Sazak (Büyük Doğuş el-Mecdü’t-Tâlid: Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin [k.s.] Hayatı, Halifeleri ve Menkıbeleri, İstanbul 2011) Türkçe’ye çevirmiştir.
3. Tuḥfetü’l-ʿuşşâḳ (İstanbul 1293, 1990, 2005, Gazzâlî’nin el-Münḳıẕ mine’ḍ-ḍalâl’i ile birlikte).
4. en-Nüketü’ş-şenîʿa fî beyâni’l-ḫilâf beyn’Allāhi teʿâlâ ve’ş-Şîʿa (nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî, Dahûk 1997; nşr. Abdülazîz Sâlih el-Mahmûd eş-Şâfiî, Kahire 1428/2007).
5. Aḥvâlü’l-Baṣra (nşr. Ali el-Basrî, Bağdat 1961).
6. “es-Silsiletü’l-Ḥaydariyye” (nşr. Ma‘n Hamdân Ali, eẕ-Ẕeḫâʾir, sy. 6-7 [Kahire 1422/2001], s. 137-198).
7. eṣ-Ṣırâṭü’l-müstaḳīm fi’d-dîni’l-Muḥammediyyi’l-ḳavîm (İstanbul 1991, 1997, 2011).
8. Aḥsenü’l-kelâm fî Dâri’s-selâm aʿnî Baġdâd (baskı yeri yok, ts.).
9. eş-Şeceretü’l-Ḥaydariyye (nşr. Hamîd Âdil Yezdîn, Mecelletü Câmiʿati Dahûk, VII/1 [Dahûk 1999]).
10. Şerḥu Risâleti ḫalḳi’l-efʿâl li’l-Ḫâlid en-Naḳşbendî.
11. Faṣîḥu’l-beyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân (Bağdat el-Evkāfu’l-âmme Ktp., nr. 2322, 308 varak). Eser üzerine iki doktora çalışması yapılmıştır: Hasan Abdülazîz Muhammed el-Ânî (baştan Bakara sûresinin 25. âyetine kadar); Âmir Sabâh Ahmed (Bakara sûresinin 221-348 sayfaları arası; 2011, el-Câmiatü’l-Irâkıyye külliyyetü’l-âdâb, Bağdat).
12. Şerḥu ḳavli şâriḥi’l-Mülteḳā (Süleymaniye Ktp., Zühdü Bey, nr. 592).
13. Aʿle’r-rütbe şerḥu (naẓmi)’n-Nuḫbe li’bn Ḥacer el-ʿAsḳalânî.
14. İmdâdü’l-ḳāṣıd fî şerḥi’l-Maḳāṣıd (li’n-Nevevî).
Diğer Bazı Eserleri: Taṭbîḳu’l-heyʾeti’l-cedîdeti’l-âs̱âr ʿalâ baʿżi’l-âyâti’ş-şerîfe ve baʿżi’l-aḫbâr (İstanbul 1292/1875); İmʿânü’l-fiker fi’l-heyʾeti’l-cedîdeti’l-es̱er (İstanbul 1292); İmʿânü’ṭ-ṭullâb fi’l-usṭurlâb; Şerḥu Teşrîḥi’l-eflâk (li-Bahâʾeddîn el-ʿÂmilî); el-Muḥâḍarâtü’l-edebiyye (İstanbul 1292/1875); Risâle fî luġz (baskı yeri ve tarihi yok); Şerḥu Manẓûmeti âdâbi’l-baḥs̱ (Beyazıt Devlet Ktp., Veliyyüddin Efendi, nr. 3418, 56 varak); Şerḥu Naẓmi’l-Ḥanefiyye (Millet Ktp., Ali Emîrî Efendi, Arabî, nr. 1742, vr. 6-47 [müellif hattı]); Şerḥu Dîvâni Ebî Temmâm; Şerḥu Dîvâni Ebi’l-ʿAlâʾ el-Maʿarrî (Nefḥu’r-rend fî şerḥi Saḳṭı’z-zend); Şerḥu’l-Maḳāmâti’ṭ-ṭayfiyye; Şerḥu’l-Maḳāmât li’l-Ḥarîrî; Uṣûlü’l-ḫayl ve’l-ibil ve’l-ʿalâmâtü’l-ceyyide ve’r-rediyye fîhimâ. Bunların yanında Şebrâvî’nin ʿUnvânü’l-beyân ve bustânü’l-eẕhân ve mecmûʿu neṣâʾiḥ fi’l-ḥikem adlı eserini tashih ederek neşretmiştir (İstanbul, ts. [Matbaa-i Âmire]; eserlerinin tam listesi için bk. es-Silsiletü’l-Ḥaydariyye, s. 159-165).
