Mustafa Suphi'yle Yoldaşlarını Kim Öldürdü?
Emrah CilasunÖne Çıkan Mustafa Suphi'yle Yoldaşlarını Kim Öldürdü? Gönderileri
Öne Çıkan Mustafa Suphi'yle Yoldaşlarını Kim Öldürdü? kitaplarını, öne çıkan Mustafa Suphi'yle Yoldaşlarını Kim Öldürdü? sözleri ve alıntılarını, öne çıkan Mustafa Suphi'yle Yoldaşlarını Kim Öldürdü? yazarlarını, öne çıkan Mustafa Suphi'yle Yoldaşlarını Kim Öldürdü? yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Kimler öldürüldü?
Mete Tunçay'a göre motorda öldürülenlerin sayısı, Mustafa Suphi'yle birlikte 14'dür ve adları şöyledir:
1) Samsun'un Hançerli Mahallesinden Mustafa Suphi
2) Üsküdar'ın Ahmet Çelebi mahallesinden Ethem Nejat (İzmir Maarif müdir-i sabıkı)
3) Erzincanlı Aşçıoğlu Bahaeddin (muallim)
4) Uşak'ın Hacı Hüseyin Mahallesinden Kazım Hulusi
5) Sürmene'nin Asu Karyesinden Kıralioğlu Maksut
6) Cihangirli Hilmioğlu (İsmail) Hakkı (doktor)
7) Van'ın Erciş kazasından Ahmetoğlu Hayrettin (Nefer)
8) Bandırma'nın Manyas Nahiyesinden Mehmet Ali bin Hakkı (topçu yüzbaşı)
9) İstanbullu Emin Şafak (Mühendis)
10) Kadıköylü Tevfik bin Ahmet (Tayyare Yüzbaşısı)
11) Manisalı Kazım bin Ali (İhtiyat Zabiti)
12) Erzincan'ın Akdağ Karyesinden Hatipoğlu Mehmet
13) İzmir'in Tilkilik mahallesinden Hacı Mustafaoğlu Mehmet
14) Kandıralı Cemil Nazmi bin İbrahim (Elmalı kaymakam-ı Sabıkı)
Tunçay bu listeye bir de Meryem yoldaşı eklemektedir.
Oysa kimi tanıklık ve raporlarda bahsi gexen başka isimler de vardır. Mesela, Küçük Talat'ın mektubunda bahsettiği, Türkistan'dan gelip Bayburt ile Gümüşhane arasında bir yerlerde öldürülen Yüzbaşı Kazım yoldaş. Veya Rusça yazılmış bir raporda Trabzon'da öldürüldüğü belirtilen Nedim Agâh. Tabii vali vekili İsmail Sabri'nin, motorla gittiğini iddia ettiği ve tanıklardan Faik Gürkök'ün karaya vurduğunu söylediği kadın cesedini de unutmamak gerekir
Sayfa 191Kitabı okudu
Moskova, 20 Şubat 1921
Türkiye'deki Komintern militanları ya da Sovyet Rusya diplomatları, Çerkes Ethem ayaklanmasını ve Mustafa Suphi'yle yoldaşlarının akıbetlerini konu eden bir rapor kaleme alır:
"... başta Suphi yoldaş olmak üzere, Merkez Komitesi'nin Erzurum'a gelmesi, hükümeti son derece korkuttu ve endişeye düşürdü. Hileci bir politika
Sayfa 188Kitabı okudu
Çerkes Ethem ve ona bağlı kuvvetler 29-30 Aralık tarihinden itibaren Ankara'nın emrindeki kuvvetler ile yoğun bir çatışma içerisindedir. Bu esnada teknik açıdan Ethem Bey'in Kars'ta, Karabekir gözetimi altında olan Mustafa Suphi'yle veya TKP heyetinden birileriyle temas halinde olması pek mümkün görünmüyor. Siyasal açıdan ise, TKP'nin yayın organı Yeni Dünya gazetesi, 2 Ocak 1921'de "Müdafa-i Milliye Hareketi'ne hıyanet edenlere karşı" başlığı altında yayınlandığı makalede Ethem Bey'e açıktan tavır almıştır. Hatta o sıralarda Bakü'de toplanan TKP harici büro, aldığı kararlardan birinde, "bizler Ethem'in ve yandaşlarının Batı Cephesinde, Anadolu cephesinde devrimci Anadolu Hükümetine karşı çılgınca, anarşik çıkışını lanetliyoruz. Anadolu'daki devrimci hareketin destekçileri olarak bizlerin bu gibi şahıslarla hiçbir ilişkisi ve hiçbir ortak yanı olmamıştır ve olamaz" demekteydi. (dönüş belgeleri c.2 s.41)
Sayfa 185Kitabı okudu
Küçük Talat'ın (Muşkara) Mustafa Suphilerle ilgili yazdığı mektup
O sıra Trabzon'da bulunan Küçük Talat, Mustafa Suphilerin katledilişini, Tuapse'de bulunan İttihatçı Halil'e (Kut) yazdığı 14 Mayıs tarihli mektupta şöyle anlatmıştır:
Mustafa Suphi ve yoldaşlarının kederli durumları şu şekilde gelişmiştir.
Bunlar Kars'a geldikleri vakit güya şerefli bir şekilde karşılanmışlarsa da, bu
Sayfa 175Kitabı okudu
26 Aralık 1920'de Mustafa Kemal'in Kazım Karabekire yolladığı telgraf
Türkiye Büyük Millet Meclisi Riyaseti
Kalemi mahsus
Şifre: 1152
29 Aralık 1920, Ankara
Kazım Karabekir paşa hazretlerine
Cevap: 25. 12. 1920 şifreye:
Ankara'da komünist cereyanları arzu hilafınadır. Bakü Türk komünist Fırkası reisi Mustafa Suphi'nin bu cereyanları körüklemesi sakıncası akla gelmektedir. Bir defa kendisini gördükten sonra devletlilerinin görüşlerinin bildirilmesini rica ederim
Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi
Mustafa Kemal
(Atatürk'ün bütün eserleri, c.10 s. 196
Sayfa 106Kitabı okudu