Nemide'ye Dair
Nemide, Halid Ziya Uşaklıgil'in tefrika halinde kalan Sefile'sinden sonra yazdığı ikinci romanı olmasına karşılık, kitap olarak basılan ilk romanıdır.
Roman bir aşk üçgeni üzerine kurulmuştur: Yazarının ifadeleriyle "asabi, hissiyat-ı mütehiyyice sahibi, vereme müstait, bedbaht bir surette tevellüd etmiş, ...saadet içinde mahzun bir kız" olan Nemide; onun tam tersi özellikler taşıyan "metin, kuvvetli, vakur, ... arzularını kaderin pençesinden almaya, yavrularını bir tehlikeden kurtarmaya müheyya, kükremiş bir dişi arslan gibi hazır" Nahit ve ikisinin arasında "hafif, lakayd, hissiz" ve "kızların ikisini de sevmeyen ama ikisine de meyyal" olan Nail.
Nemide, yazarın daha sonraki eserlerinde işleyeceği karakterlerin prototipi olması bakımından da dikkat çekicidir. Sözgelimi Şevket Bey, çocuklarına düşkün bir insan olan Adnan Bey'in, Nemide de Nihal'in protipini oluştururlar.
" Nemide doğduğu günden beri hem hasta hem öksüz. Zavallı bedbaht genç kız. Hayat ona öyle bir yol çizmiş ki sonu en baştan belli. Tabip Osman Bey Nemideyi küçüklüğünden beri tedavi etmesine rağmen genç kız için hiçbir faydası olmadı. Zavvalı, sevdiği Nail de bir başkasını seviyordu. Ona düşen sadece Nail ile Nahit'in saadetleri için aradan çekilmekti ve bu çekiliş bir ebediyetle uğurlandı. Şimdi Nemide huzur içinde uyuyor. Nail ile Nahit ise sonsuz bir saadet ve bir parça hüzünle birbirine bakıyor."
