Niyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış
Elif TürkislamoğluNiyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış Sözleri ve Alıntıları
Niyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış sözleri ve alıntılarını, Niyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış kitap alıntılarını, Niyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Cemil Meriç, bir medeniyetin başka bir medeniyete geçmesinin “ham bir hayal” olduğunu ve Türkiye’nin bu hayali pahalıya ödediğini ileri sürer.
Sayfa 247 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Meriç, Batı kökenli kültür kelimesini modern teknik ve antropolojik anlamından incelmeye başlar ve sonunda anlamı belirsiz bu sözcüğün Batı’nın “düşünce sefaleti”ni belgeleyen kelimelerden biri olduğu kanaatine varır.
Sayfa 249 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
berkes böyle düşünmüyor
Osmanlı idarecileri, yeni bir ordu kurulmasından yola çıkarak, devlet örgütünü yeni baştan düzenleme düşüncesini artık benimsemişlerdir. Ancak eski düzenin unsurları, özellikle Yeniçeri ve ulemaya değişiklik fikrini kabul ettirmek mümkün olamamıştır.
Sayfa 63 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
ancak zihni bağımsızlık konu edilmemiştir
Ancak Berkes, Osmanlı ve Cumhuriyet devri Batılılaşma çabaları arasında bir ayrım yapar. Zira Osmanlı döneminde Batılılaşmanın nihayetinde bir yarı sömürge düzeni getirdiği kanaatindedir. Meselenin bu yönü Berkes için önemlidir. Çünkü onun savunduğu ulusal, siyasi ve ekonomik zincirlerinden kurtulmuş bağımsız bir Türkiye’dir. Bunu da sağlayan Mustafa Kemal Atatürk önderliğindeki Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet sonrası devrimlerdir.
Sayfa 28 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Osmanlı İmparatorluğu’nun son iki yüzyılına damgasını vuran Batılılaşma hareketi Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır. Niyazi Berkes, Cumhuriyet’i tarihsel koşulların bir sonucu, bir zorunluluğu kabul eder. Zira bir yandan İmparatorluğu yönetenlerin kendi iradeleriyle aldıkları yenileşme kararı ve Batılılaşma yönündeki reformlar, bir yandan da Fransız İhtilali sonrası hızlanan tarihsel olaylar, ulusçuluk hareketleri, emperyalist Batılı devletlerin rekabetleri, İmparatorluğu yıkılışa götürürken bir ulus-devletin doğuşuna yol açmıştır.
Sayfa 127 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Batılılaşma sürecinde önemli bir aşama kabul edilebilecek 1838 Ticaret Antlaşması Cemil Meriç için bir “yarı-sömürge” düzenine geçiştir. Bu Antlaşma ile İmparatorluk Avrupa’ya “teslim” olmuştur. “Yarı sömürge, tam sömürgeden çok daha fena. Tam sömürgede milli hisler şahlanır. Bunda ise öyle değil. Tam bir metres hayatı. Nikâhsız evlilik. Bu anlaşmanın resmen kabulü Tanzimat Fermanı ile 1839’da. O günden beri kapitalizm girmiş ülkemize.”
Sayfa 203 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
kitlesel hareketlerin izdüşümsel panoramasına merkantalist pohpohlamalar
Kişinin maddi dünyaya bağlanmasını engellemek, kazanca yönelik hırslarına ket vurmak tasavvufi ahlâk anlayışının yansımalarıdır. Tarikatlara karşı dağılma devrine kadar mesafeli olan Osmanlı İmparatorluğu ise, ekonomik alanda lonca-tarikat ilişkisinin toplumun zihniyetini bu şekilde belirlemesinden yana olumlu bir tavır sergilemiştir. Devlet ve tarikat arasındaki bu denge ilişkisi arasında ise “birey” olgusunun gelişimi mümkün olmamıştır.
Sayfa 47 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Din ve siyaset
Berkes, bir din devleti olarak İslam devleti ideolojisini yürütmenin Osmanlı tarihinde hiç görülmediğini, ulemanın herhangi bir siyasal meseleyi ilahi ve dinsel bir konu olarak göstermeye çalıştığı durumlarda, devlet adamlarının ulemayı dinlemediklerini vurgular. Bu bakımdan Osmanlı geleneksel düzeninde siyasi konulara bakışta dini bir yaklaşım söz konusu olmamıştır.
Sayfa 37 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
kendilik bilinci?
Osmanlı’nın bu devlet yapısını Küçükömer “Asyatik despotluk” olarak tanımlarken, Berkes “Doğu despotizmi” şeklinde adlandırır. Bu sistemde padişah, bütün “kulların ağası”dır. “Despotluk sistemi kulluk kuralına dayanan sistemdir; köle ya da serf sahipliğine dayanan sistem değildir.” Kullardan kasıt ise “padişahın ve devletin toplum üzerine kapanmasını sağlayan, devletin ayrı işlerini gören hizmetçilerdir. Bütün Asya ve İslam despotik devletlerinde bunlar var. Yalnız Osmanlılar bunları devşirme, yetiştirme, örgütleme ve kullanma yöntemlerinde önemli yenilik ve ustalık gösterdiler.” Berkes, Osmanlıların hükümdarlıklarının uzun sürmesinde bunun rolü olabileceğini söyler. Kullar dışındaki geniş halk kitlesi “reaya”dır. Köylüler, esnaf ve zanaatkârlar, tüccarlar “reaya” kitlesini oluşturmaktaydı. Reaya kitlesi kendi içinde ayrıca Müslümanlar ve gayrimüslimler şekline ayrılmaktaydı. Bu ayrım, Osmanlı’daki “millet” sisteminin dayanağıdır.
Sayfa 36 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
batılılaşma/ benzer işler-yorumlar
Berkes’in, Batılılaşmayı geleneksellikten kurtulma şeklindeki yaklaşımını bir biçimde Şerif Mardin de paylaşır. 1960 sonrasında Berkes gibi Batılılaşma konusuna yönelmiş Mardin, modern Türkiye tarihinin ne Cumhuriyetçilik ve saltanat, ne de İslam ve sekülarizm arasında bir çatışmanın tarihi olduğunu dile getirir: “Modern Türkiye’nin tarihi ‘geleneksel’ güçler ve modernlik arasında, karmaşık, çok katmanlı bir karşılaşmadır. Modern Türkiye’nin tarihi aynı zamanda, bu güçlerin buluştuğu ve değiştiği yeni alanların yaratılışının öyküsü”dür. Mardin de Berkes gibi, Türkiye Cumhuriyeti’ne uzanan Batılılaşma sürecini siyasi güçler yahut dini kurumuyla ilgili bir değişimin dışında, onu aşan, daha geniş çaplı bir sosyo-kültürel değişim olarak değerlendirmektedir.
Sayfa 27
"Niyazi Merkez Osmanlı dönemi Batılılaşma tarihini "Tanzimat Batılılaşması" adını vererek eleştirmiştir. Cumhuriyet dönemine göre çok daha fazla üzerinde durduğu Osmanlı dönemi Batılılaşmasının Batı'nın baskısı altında ve bir özenti biçiminde gerçekleştirildiğini düşünmüştür. Bu dönemin yenileşme hareketlerinin sonunda
Sayfa 472
sekülerlik/çağdaşlık
1964’te yayımladığı The Development of Secularism in Turkey çalışmasının başlığından da anlaşılacağı üzere meseleyi bir sekürleşme süreci olarak görür. “Seküler” sözcüğünün Latince “çağ” anlamına gelen “saeculum” sözcüğünden geldiğine vurgu yaparak “çağdaşlaşma”nın Türkiye’de daha çok kullanılan “laikleşme” sözcüğünün söylemek istediği gibi toplumu dinselleşmeden kurtarma anlamıyla sekülerleşme kavramını da karşıladığını dile getirir.
Sayfa 26 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
berkes özet
Niyazi Berkes, Türkiye’nin Batılılaşma sürecini bir laikleşme süreci olarak değerlendirir. Türk toplumunun başka toplumlardan farklı, kendine özgü yanları olduğunu düşünür. 1940’lı yıllardan beri eserler veren Berkes’in Batılılaşma meselesine yoğunlaşması esas itibarıyla 1960’lardan sonradır. Bu tarihlerde Kemalist çizgideki Yön dergisinde yazıları yayımlanan Berkes’in Batılılaşma meselesine eğilmesinde 27 Mayıs 1960 sonrasında Kemalist devrimin yaşadığı krizin nedenleri üzerine düşünmesi etkili olmuştur. Atatürk’ün önderliğindeki Türk devriminin ne kadar yol alabildiği, tek parti yönetimin etkisi ve nerelerde başarısız olduğu soruları Berkes’i Türkiye’nin laikleşme ve dolayısıyla Batılılaşma sürecini irdelemeye yöneltmiştir. 1960 sonrası Berkes’in neredeyse bütün çalışmaları Batılılaşma, laiklik, Atatürk devrimleri ve Osmanlı İmparatorluğu’nun toplumsal, ekonomik, kültürel yapısı gibi konular üzerinedir. Dolayısıyla Niyazi Berkes, Cumhuriyet döneminin önde gelen düşünürlerinden biri olarak Türkiye’nin Batılılaşma sürecine ilişkin çalışmalarda ilk başvurulacak isimlerden biridir.
Sayfa 11 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Bulgu
Bu bakımdan “Mustafa Kemal’in en büyük başarısı, Kemalizm’i gerçek bir devrim yapan yanı Türkiye’yi ulusal bir devlet olarak kurmayı, ortaçağ kalıntısı bir rejime son vermeyi” sağlaması olmuştur.
Sayfa 137 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
ilgilisi için tam teşekküllü bir eser önerisi yorumda.
Batılılaşmanın, Berkes’in deyimiyle çağdaşlaşmanın, Avrupa ekonomisinin bağımlılığı altına girmek olarak anlaşılması, Müslüman halk yığınlarının fakirleşmesi, buna karşın İmparatorluk içindeki gayrimüslimlerin ve yabancıların durumunun iyileşmesi bir Müslüman birliği fikrini yükseltmiştir.
Sayfa 104 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019