Niyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış
Elif TürkislamoğluNiyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış Gönderileri
Niyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış kitaplarını, Niyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış sözleri ve alıntılarını, Niyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış yazarlarını, Niyazi Berkes - Cemil Meriç Türkiye’nin Batılılaşma Tarihine İki Farklı Bakış yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"Niyazi Merkez Osmanlı dönemi Batılılaşma tarihini "Tanzimat Batılılaşması" adını vererek eleştirmiştir. Cumhuriyet dönemine göre çok daha fazla üzerinde durduğu Osmanlı dönemi Batılılaşmasının Batı'nın baskısı altında ve bir özenti biçiminde gerçekleştirildiğini düşünmüştür. Bu dönemin yenileşme hareketlerinin sonunda
Sayfa 472
Meriç, Batı kökenli kültür kelimesini modern teknik ve antropolojik anlamından incelmeye başlar ve sonunda anlamı belirsiz bu sözcüğün Batı’nın “düşünce sefaleti”ni belgeleyen kelimelerden biri olduğu kanaatine varır.
Sayfa 249 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Cemil Meriç, bir medeniyetin başka bir medeniyete geçmesinin “ham bir hayal” olduğunu ve Türkiye’nin bu hayali pahalıya ödediğini ileri sürer.
Sayfa 247 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Batılılaşma sürecinde önemli bir aşama kabul edilebilecek 1838 Ticaret Antlaşması Cemil Meriç için bir “yarı-sömürge” düzenine geçiştir. Bu Antlaşma ile İmparatorluk Avrupa’ya “teslim” olmuştur. “Yarı sömürge, tam sömürgeden çok daha fena. Tam sömürgede milli hisler şahlanır. Bunda ise öyle değil. Tam bir metres hayatı. Nikâhsız evlilik. Bu anlaşmanın resmen kabulü Tanzimat Fermanı ile 1839’da. O günden beri kapitalizm girmiş ülkemize.”
Sayfa 203 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Cemil Meriç, İmparatorluğun çöküşünü içsel nedenlerden ziyade dışsal nedenlere, Batı kapitalizminin yayılmasına bağladığından kapitalizmin egemen sınıfı burjuvazinin iktidarı devraldığı Fransız İhtilali’ni başlangıç alır.
Sayfa 196 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Meriç, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar bütün Batılılaşma hareketlerinin bir “aldatmaca” olduğunu düşünür.
Sayfa 177 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Cemil Meriç, 1975 yılında Tercüman gazetesine verdiği bir röportajda düşünce hayatını dönemlere ayırarak bir şemasını çizer. Buna göre 1917-1925 arası “hacı hoca” olmak istediği “koyu Müslümanlık devri”, 1925-1936 arasını “şoven milliyetçilik”, 1936-1938 dönemini “sosyalist devrim”, 1938 1960 “araf”, 1960-1964 arasını “Hind” devri, 1964 sonrasını ise “sadece Osmanlıyım” şeklinde anlatır.337 Bu şemaya ilişkin olarak 2000’li yıllarda Cemil Meriç üzerine çalışmalar yapmış Dücane Cündioğlu, daima “müphemde” ya da “araf”ta kalmayı tercih etmiş Meriç için söz konusu tanımlamaların gerçekte hiç istemeyeceği bir açıklık ve kesinliğe sahip olduğunu, aynı zamanda yanıltıcı olduğunu ileri sürer.
Sayfa 172 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Bulgu
Bu bakımdan “Mustafa Kemal’in en büyük başarısı, Kemalizm’i gerçek bir devrim yapan yanı Türkiye’yi ulusal bir devlet olarak kurmayı, ortaçağ kalıntısı bir rejime son vermeyi” sağlaması olmuştur.
Sayfa 137 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Niyazi Berkes’in Cumhuriyet’e ve Atatürk devrimlerine bakışının özü burada, “toplumsal bir devrim yolu”nu açmasındadır. Ona göre Cumhuriyet’le birlikte gelen devrimsel değişmelerin amacı Türk toplumunu Doğu yörüngesinden çıkarıp Batı uygarlığı yörüngesine oturtmaktır. Zira Atatürk, Doğulu toplumlarda devrimci bir hareketin meydana gelmeyeceğinin farkındaydı. Bu açıdan Atatürk’ün ancak Batı uygarlığına geçilirse, toplumsal güçlerin harekete geçebileceği düşüncesinde olduğuna inanır.
Sayfa 128 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Osmanlı İmparatorluğu’nun son iki yüzyılına damgasını vuran Batılılaşma hareketi Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır. Niyazi Berkes, Cumhuriyet’i tarihsel koşulların bir sonucu, bir zorunluluğu kabul eder. Zira bir yandan İmparatorluğu yönetenlerin kendi iradeleriyle aldıkları yenileşme kararı ve Batılılaşma yönündeki reformlar, bir yandan da Fransız İhtilali sonrası hızlanan tarihsel olaylar, ulusçuluk hareketleri, emperyalist Batılı devletlerin rekabetleri, İmparatorluğu yıkılışa götürürken bir ulus-devletin doğuşuna yol açmıştır.
Sayfa 127 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
ilgilisi için tam teşekküllü bir eser önerisi yorumda.
Batılılaşmanın, Berkes’in deyimiyle çağdaşlaşmanın, Avrupa ekonomisinin bağımlılığı altına girmek olarak anlaşılması, Müslüman halk yığınlarının fakirleşmesi, buna karşın İmparatorluk içindeki gayrimüslimlerin ve yabancıların durumunun iyileşmesi bir Müslüman birliği fikrini yükseltmiştir.
Sayfa 104 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
berkes böyle düşünmüyor
Osmanlı idarecileri, yeni bir ordu kurulmasından yola çıkarak, devlet örgütünü yeni baştan düzenleme düşüncesini artık benimsemişlerdir. Ancak eski düzenin unsurları, özellikle Yeniçeri ve ulemaya değişiklik fikrini kabul ettirmek mümkün olamamıştır.
Sayfa 63 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
berkes yerine türkislamoğlu'nu seçmiş olsaydım benden çekeceği vardı...
Hemen her ıslahat hareketi Yeniçeri Ocağı ile ulemanın birleşik ve gerici direnmeleriyle son bulmuştur. Devleti yönetenler bakımından meselenin ne olduğu anlaşılsa da, toplumun büyük kesiminde Ortaçağ durgunluğu hâkimdir. Üstelik bu durgunluk, İmparatorluk ülkesinin tamamı için söz konusu değildir. Rumeli eyaletleri Avrupa’daki gelişmelerden daha çok etkilenirken, ülkenin geri kalanıyla arasında da fark oluşmaya başlamıştır.
Sayfa 62 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
Osmanlı İmparatorluğu’nun Batılılaşmasına dair 18. yüzyılda önemli iki gelişme Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Paris’e elçi olarak tayin edilmesi ve yazdığı sefaretname ile İbrahim Müteferrika’nın matbaayı kurmasıdır. İbrahim Müteferrika’nın Usulü’l-Hikem Fi Nizami’i-Ümmem kitabı Tanpınar tarafından Osmanlı’daki Avrupalılaşma hareketinin beyannamesi olarak gösterilir.
Sayfa 59 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019
kitlesel hareketlerin izdüşümsel panoramasına merkantalist pohpohlamalar
Kişinin maddi dünyaya bağlanmasını engellemek, kazanca yönelik hırslarına ket vurmak tasavvufi ahlâk anlayışının yansımalarıdır. Tarikatlara karşı dağılma devrine kadar mesafeli olan Osmanlı İmparatorluğu ise, ekonomik alanda lonca-tarikat ilişkisinin toplumun zihniyetini bu şekilde belirlemesinden yana olumlu bir tavır sergilemiştir. Devlet ve tarikat arasındaki bu denge ilişkisi arasında ise “birey” olgusunun gelişimi mümkün olmamıştır.
Sayfa 47 - Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2019