Osmanlı Hilafetinin İlk Asırları
Uğur DemirOsmanlı Hilafetinin İlk Asırları Gönderileri
Osmanlı Hilafetinin İlk Asırları kitaplarını, Osmanlı Hilafetinin İlk Asırları sözleri ve alıntılarını, Osmanlı Hilafetinin İlk Asırları yazarlarını, Osmanlı Hilafetinin İlk Asırları yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Aynalıkavak ile birlikte padişahın hilafet iddiası, en azından Kırım için, dinî bir mahiyete sıkıştırılmış olsa da, sonraki süreçte Türk tarafı halifelik haklarını Kaynarca ve Aynalıkavak antlaşmalarına istinaden meşrulaştırmaya çalışacaktır. Bu yüzden mahiyetindeki daralmaya rağmen, hem Kaynarca hem de özellikle Aynalıkavak Tenkıhnâmesi, uluslararası camiada Osmanlıların halifelik iddialarının hukuki temellerini teşkil eden en önemli mesnetler hâline gelecektir.
Sayfa 372 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu
Aynalıkavak Tenkıhnâmesi, Osmanlı hilafet tarihinde bir dönüm noktasıydı. Çünkü Küçük Kaynarca Antlaşması'nda mahiyeti tam olarak izah edilmeyen Osmanlı padişahının halife olduğuna dair ifadeler Aynalıkavak'ta etraflı bir şekilde tarif edilmiştir. Buna mukabil yapılan tarifte halifenin Kırım'daki hakları yalnızca dinî mahiyette olacaktı ve dünyevî bir hak kesinlikle söz konusu edilmeyecekti. Bu tarif, daha Yavuz Sultan Selim devrinden itibaren Osmanlı siyasi söyleminin esasını teşkil eden "hilafet ile saltanatın birliği" söyleminden uzaklaşılmaya başlandığının da bir göstergesiydi.
Sayfa 371 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu
31 Ocak 1778 tarihli Avrupa elçilerine gönderilen beyannâme hilafet tarihinde de bir dönüm noktasıdır. Çünkü ilk defa Osmanlı padişahı, halifelik haklarını Avrupa devletlerine de resmen ve alenen bildirmiş; bu hakkın antlaşmalarla sabit olduğunu iddia etmiştir.
Sayfa 365 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu
Ruslar Kırım Ahalisine Zorla Şapka Giydirmişti
Şahin Giray'ın silah zoruyla Kırım'da hanlığı elde etmesi ve bunu tanımayanların büyük bir isyan başlatması üzerine... Kırım ahalisine zorla şapka, soltat ve katana kıyafetleri giydirilip "İslâm dininin asla kabul etmeyeceği kefere heyetine koyuldukları"; bunun üzerine halkın da "Din ve şerîatımıza el vermeyecek teklifi bize etme. Devlet-i Aliyye ile yapılan sulhda hanlar bizim intihabımız ile olmak ve sizin askeriniz bizim içimize girmemek yazılıdır. Biz Şahin Giray'ı hanlığa kabul etmeyiz. İçimizden çık git ve bizi halimize terk eyle" dedikleri bildirildi. Enverî'nin tabiriyle Kırım halkı içine düştükleri vaziyeti bildirmek üzere Osmanlı başkentine "kanlı mahzarlar" gönderdiler.
Sayfa 362 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu
Türk tarafının Kaynarca'ya hilafet ile ilgili bir madde dâhil edebilmesi, hiç şüphesiz diplomatik bir başarıdır. Osmanlıların bu antlaşmayı "bir müddet istirahat olunmak" için imzaladıkları, müsait bir vakitte Kırım'ı geri almayı düşündükleri ve bunun için de hilafet maddesini antlaşmaya dahil ettirdikleri kesindir.
Sayfa 354 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu
Rusların Kaynarca'da Osmanlı padişahının halifeliğini kabul etmelerinin bir diğer sebebi de, kendilerinin de bu antlaşma ile Osmanlı topraklarındaki Ortodoksların hamisi olmak gibi bir tasavvuru hayata geçirmek istemeleri olmalıdır. Her ne kadar antlaşmaya buna dair bir madde dâhil ettiremeseler de, kısa bir süre sonra Kaynarca'nın sahtesini hazırlayarak bunu Avrupa'nın önde gelen başkentlerine göndermek suretiyle bu hayallerini gerçekleştirmek istemişlerdir.
Sayfa 354 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu
İstanbul Antlaşması, aslında Küçük Kaynarca Antlaşması'nın hilafet ile ilgili zeminini de hazırlamıştır. Bu nedenle, Rusların Kaynarca Antlaşması ile birlikte Osmanlının hilafet iddialarıyla ilk defa karşılaştıkları iddiası doğru değildir.
Sayfa 353 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu
Bir Rüşvet Meselesi
Bükreş görüşmelerinde maddelerin yumuşatılması için Obreskow'a rüşvet verilmesi planlanmaktadır. Rüşvetin verildiğine dair şimdiye kadar başka bir belge tespit edemedik; ancak sonraki gelişmelere bakılırsa araştırmacıların "Rus aptallığı" olarak gördükleri ve bir türlü izah edemedikleri "hilafet" ile ilgili maddenin Ruslar tarafından kabul edilmesinde verildiğini düşündüğümüz rüşvetin de büyük etkisi olmalıdır.
Sayfa 345 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu
Osmanlı Hilafetine Bir Alternatif: Babürlü Hilafeti
"Babürlü hükümdarlarının da Hindistan içinde halife sıfatını kullandıkları ve bu şekilde para bastırdıkları bilinmektedir. Ancak, bu Babürlerin âlemşümûl hilafete bir hak iddia etmelerinden dolayı değil, fakat imparatorluk sınırları içerisinde bu müessesenin uyandırdığı hürmet ve saygıdan dolayı, kendi idarelerini sağlamlaştırmak ve birliği tesis etmek gayesine matuf olduğu açıktır"... Babürlerin halife ünvanını aslında daha 12. yüzyıldan itibaren
İslâm dünyasında, Abbasî halifelerinin haricindeki hükümdarların kullanmaya başladıkları halife ünvanıyla aynı mahiyette kullandıklarını; ancak Osmanlıların "âlemşümûl hilafetini" de tanıdıklarını göstermektedir. Buna mukabil Babürlü hükümdarlarının zaman zaman âlemşümûl hilafet iddiasında bulundukları da vakidir.
Sayfa 257 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu
Cevdet Paşa, Şecere'ye atıf yapar ve şöyle yazar: "Manevî müjdenin en garibi budur ki: Şeyh Ekber Muhiddin Arabî Hazretleri, Osmanoğulları'nın çıkışını yetmiş sene önce Cifir ilmi ile keşfederek ona dair tanzim etmiş olduğu "Ed-Dâiretü'n-Nûmaniye fi'd-Devleti'l-Osmaniye" adlı büyük eserinde Osmanoğulları'ndan birinci Halife olan Yavuz Sultan Selîm Han Hazretlerinden başlayarak Osmanlı Devleti'nin büyük olaylarını Cifir harfleriyle yazmıştı".
Sayfa 248 - Yeditepe, 1. BaskıKitabı okudu