Ancak İslam’da ikincil yapıların, yani tanrı ile mümin ve devlet ile kul arasında tampon görevi gören aracı ve sığınakların olmaması nedeniyle heterodoks olsun ortodoks olsun bütün tarikatlar zamanla alternatif bir İslam formu oluşturmaya başlamışlardır. Osmanlı sultanlarının çoğunluğu herhangi bir tarikat şeyhinin müridi olmuş, devlet adamlarının hemen hemen tamamı da mutasavvıflara ve tarikat erbabına müthiş saygı göstermişlerdir.