Osmanlı'da İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü
Kemal BeydilliOsmanlı'da İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü Sözleri ve Alıntıları
Osmanlı'da İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü sözleri ve alıntılarını, Osmanlı'da İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü kitap alıntılarını, Osmanlı'da İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
İmamların eğitim durumlarına işaret eden kayıtlar, bunların genelde muntazam bir öğrenim görmüş oldukları izlenimini vermemektedir. Askerî imamlar örneğinde olduğu gibi içlerinde yeterli eğitime sahip olmayanların da mevcud olduğu ve dinî bilgiler dışında başka konular hakkında fazla bir vukufa sahip olmadıkları gözlenmektedir.
"Bu durumun, genel bir şikayet konusu olarak özellikle 18. yüzyılın sonlarına doğru gözle görünür bir halde hüküm sürmekte olan yaygın cehaletin bir neticesi olduğunu düşünmek yanlış olmaz. III. Selim devri düşünür ve devlet adamlarından Behic Efendi’nin vurguladığı gibi, Anadolu ve özellikle Rumeli’de dinî bilgiler cihetiyle büyük bir cehalet hüküm sürmektedir ve hemen Edirnekapu’dan başlamak kaydıyla bu konuda çok ciddi tedbirlerin acilen alınması icab etmektedir.
Bu dönemde Anadolu ve Rumeli’deki camilerin cemaat kıtlığı yaşadıkları, medrese talebelerinin azaldığı, ibadet ve eğitime olan eğilimin zayıfladığı, ortalığı ülema kılıklı cehelenin doldurduğu ısrarla belirtilmektedir. Camie müdavemet ve ibadete riayet hususunda bu devirde çıkartılan ve ileride de çıkartılmasına devam edilecek olan fermanların yoğunluğu bu kayıtlardaki gerçeklik payını teyid etmektedir."
Mahalle İmamları
Osmanlı şehir örgütlenmesi içinde mahalleninözel konumu, mahalle imamlığını önemli bir
vazîfe olarak öne çıkarmıştır. Büyük yangınların
yol açtığı olağanüstü hallerde mesken sıkıntısına
çözüm bulmak amacıyla kefere ile aynı evi
paylaşmaya, şi‘âr-ı İslâmiyye’den hâric ve şer‘-i
şerîfe ve kanûn-i münîfe mugayır olması
gerekçesiyle getirilen yasaklamaların da işaret
ettiği gibi,
aynı çatı altında olmamak kaydıyla
veya XVI. yüzyıl örneklerinde olduğu gibi,
henüz ayrı bir mahalle teşkil edecek kadar nüfûs
etkinliği içinde bulunmama sebebiyle
gayrımüslim halkı da içine alabilmekle beraber,
Müslüman mahallesi, genel olarak İslam ahali
ağırlıklıydı. Mahalle, merkezde yer alan ve
camiden ziyade bir mescid etrafında gelişir ve
mescide minber ilavesi ile oluşan camiler
zamanla yeni mahallelerin de doğuşuna yol
açabilirdi.
Mescidin minber ilavesiyle cami
haline getirilmesi genelde ahalinin ihtiyacı vemahallenin belirli bir nüfusa ulaşması neticesi
olarak gündeme gelmektedir. Minber vazetmek
isteyen hayır sahibi, hatiblik cihetiyle ilgili
ödemeleri de üstlenirdi. Bu konuda yapılan
başvuru, mahal kadısının arzıyla bildirilir ve
minber vaz‘ı izn-i sultanî ile gerçekleşirdi.
Askerî İmamlar
Resmî konumlu imamlar arasında orduda
hizmet görmekte olanların önemli bir yer işgal
ettikleri açıktır: Eski askerî sistem dâhilinde
özellikle Yeniçeri Ortaları’nda, Nizâm-ı cedîd ile
kurulan talimli asker ocaklarında, serhadlerdeki
müstahkem mevkiilerde, askerî teknik sınıflar
içinde (top ve humbarahanelerde), askerî eğitim
müesseselerinde (deniz ve kara
mühendishanelerinde) donanma ve Tersane’de
ve nihayet yeni kurulan askerî hastahanelerde
(Maltepe Hastahanesi, h. 1243) dinî hizmetlerin
imamlar eliyle gerçekleştirildikleri ve bunların
padişah beratı ile tayin edildikleri ve muayyen
maaşlara bağlanmış oldukları bilinmektedir.
"... III. Selim devrinde Ramazan ayının girmesiyle birlikte tertiplenen huzur derslerinde hocaların ilmî seviyesi düşük konuşmalarından şikayet edilmekte olması ve hatta bunların padişah huzurunda kavgaya tutuşurcasına ellerindeki kitapları karşılıklı olarak birbirlerine atmaları gibi nâhoş sahneler veya II. Mahmud’un, 1828-29 harbi esnasında Rus cephesinden gelen bir meserret mektubunu herkesin duyup sevinmesi için yüksek sesle okunmasını başimamı Zeynelabidin Efendi’den istediğinde, mektubun baş taraflarını okumaya girişen imamın gerisini çıkartamadığından, bizzat padişahın ayağa kalkıp mektubu elinden alarak yüksek sesle okuduğuna dair kayıt, bu yöndeki zafiyet hallerine işarettir. Huzur derslerinin seviyesizliği ile ilgili şikayetlerin ise Sultan Reşad devrinde de dile getirilmekte olduğu bilinmektedir."
Emir
İmamların, idarî ve eğitim görevlerinin
giderek ellerinden alındığı ve nihayet
imparatorluğun son dönemlerinde nikâh
işlerinden de uzaklaştırılmaları neticesinde,
kendilerine cenaze, defin ve -yapılan
şikâyetlerde çarpıcı bir şekilde dile getirilen
ifadeyle- yalnızca gassallık hizmetinin kalması,
çağdaş bir devlet mekanizmasının kurulmasıyla
ilgili gelişmelerin kaçınılmaz neticesi olduğuna
şüphe yoktur
Müftü
1716-18 Venedik-Avusturya savaşlarında
düşman istilasına uğrayan yerlerde 0 tahrib
olunan camiilerin yeniden ihyası söz konusu
olduğundan, buralara yeni camiler ve gerekli
tayinler yapılmıştır
Daha evvelki yüzyıllarda görülen timar sahibi
imamların varlıklarına Kemah’ta kale camii
imamı Yusuf’un imamete mahsus gedik timarı
tasarruf etmekte olması (1871) örneğinin
gösterdiği gibi timar sisteminin ilgasına rağmen
hâlâ raslanabilmektedir.
"Medreselerde ve camilerde verilen derslerin kalitesinin yetersizliği, eskiden verilen derslerle kıyas edildiğinde, onların yanında çocuk oyunu gibi kaldıkları hakkında, genel cahillik ve ilmî zafiyet noktalarını dile getiren bu gibi kayıtlar ayrıca aynı devrin düşünürlerinden Ömer Faik tarafından da acı bir şekilde dile getirilmiştir."
Müezzin
Özellikle kırsal kesimde imamların, imamet
vazîfesini yerine getirdikten sonra kendi tarla ve
bahçelerinde çalışmakta oldukları ve
muhtemelen de esas geçim kaynaklarını bu tür
işlerden sağladıkları istidlal edilmekte; şehir ve
kasabalarda ise ticaret ve esnaflık dâhil daha
başka işlerle iştigal etmeleri kaçınılmaz olarak
doğal karşılanmaktaydı.
Müftü
İmamlık cihetinin babadan oğula devredilmesi
şartının geçerliliği, bu iş için gerekli dinî
eğitimin aile içinde alındığı ve imamların
çocuklarını kendilerine halef olmak üzere
yetiştirdikleri kanaatini uyandırmaktadır.
Soğanağa Câmii ve
Mahallesi
Soğanağa Câmii ve Mahallesi
Soğanağa Mahallesi, İstanbul’da imparatorluk
sarayına uzanan Divanyolu üzerinde yer alan,
devlet ricali, yüksek memur, ulema, saraylı ve
sarayla irtibatlı olanlar, çeşitli iş sahipleri, tüccar
ve genelde devrin önde gelenlerinin ve zengin
kesiminin oturduğu bir kibar mahallesidir.
Reisülküttaplardan Raşid ve Galib Efendilerin ve
Nizâm-ı cedîd’in önde gelen ricalinden İbrahim
Kethüda’nın haneleri burada bulunmaktaydı.
II. Mahmud’un, 1828-29 harbi esnasında Rus cephesinden gelen bir meserret mektubunu herkesin duyup sevinmesi için yüksek sesle okunmasını başimamı Zeynelabidin Efendi’den istediğinde, mektubun baş taraflarını okumaya girişen imamın gerisini çıkartamadığından, bizzat padişahın ayağa kalkıp mektubu elinden alarak yüksek sesle okuduğuna dair kayıt, bu yöndeki zafiyet hallerine işarettir.
1828/29 Rus savaşı esnasında, Bulgar halkın işbirliğiyle gelişen düşman istilası sebebiyle pek çok cami hasar ve tahribat görmüş ve Müslüman ahali yerinden oynamıştır.
İmamların gayrımüslimlerin de nikahlarını kıydıklarına dair bilgiler mevcuttur.