Özgür İrade Gönderileri
Özgür İrade kitaplarını, Özgür İrade sözleri ve alıntılarını, Özgür İrade yazarlarını, Özgür İrade yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Eylemlerimiz üzerinde arzularımıza ve belki de bunların daha da ötesinde çevresel veya genetik etmenlere kadar geri götürülebilecek herhangi bir nedensel etki, görünüşe göre genel olarak yalnızca etkilerdir. Hiç kimse, insan karar ve eylemlerinin genel ilkesinin bu tür nedenler tarafından belirlendiğini göstermemiştir. Bu tür nedenler, nasıl hareket edeceğimizi gerçek anlamda belirlemeden bizi sadece etkiledikleri sürece, özgürlüğe yeterince yer bırakırlar. Bu tür etkiler bazen yaptıklarımız üzerindeki kontrolümüzü azaltabilir ya da kısıtlayabilir. Ancak kontrolü bütünüyle ortadan kaldırmaları gerekmez.
Sayfa 159Kitabı okudu
Özgürlük basit bir şekilde belirlenmemiş olarak hareket etme kapasitesi ya da basitçe rasyonel eylemde bulunma kapasitesi değildir. Özgürlük, basitçe bir tür nedensel güç de değildir. Esasında özgürlük, nedensel bir güç hiç değildir. Bir güç olarak özgürlük, basitçe her ne ise odur, başka bir şey değildir.
Sayfa 157Kitabı okudu
Öncül bir olayın ya da olayın nedensel gücü değil, hatta arzu ya da duygu gibi kendi zihinlerimizdeki öncel bir olayın ya da hadisenin nedensel gücü bile değildir bu. Bunun yerine özgürlük, doğrudan kendi benliğimize bağlı ve onun tarafından uygulanan nedensel bir güç olmalıdır. Özgürlük, bir failin hayatındaki önceki bir eylem-etkileyici olayın değil, failin bizzat kendisinin nedensel gücü olmalıdır. Ayrıca özgürlük, doğası gereği ve esasen iki yönlü bir güç, bir şeyi yapma veya o şeyden kaçınma gücü olduğundan, bu nedensel güç benzer biçimde, birden fazla şekilde uygulanabilir olmalıdır. Özgürlüğümüzü oluşturan nedensel güç hem verili bir etkiyi üretme hem de onun oluşmasını önleme gücü olmalıdır. Böylece liberteryan özgürlüğün çok etkili ve popüler bir teorisine-filozofların fail-nedensellik olarak adlandırdıkları şeye başvuran teoriye ulaşmış oluruz. Bu teoriye göre özgürlüğün, eylemler üzerinde iki yönlü özel bir nedensel güç olduğu varsayılır; bu nedensel güç, özgür olmayan herhangi bir olay tarafından değil, özgür faillerin kendileri tarafından sahip olunan ve kullanılan bir nedensel güçtür. Özgürlüğün fail-nedensel bir güç olduğu varsayılır.
Sayfa 148Kitabı okudu
Belki de özgürlük sadece bir tür nedenselliktir. Bu durumda, en başından itibaren özgürlüğün uygulanması etkilerin üretilmesinden ibarettir. Üzerinde kontrol uyguladığımız herhangi bir olay, bizim neden olduğumuz bir etki olarak ortaya çıkmalıdır. Bu da dünyada iki değil, aslında yalnızca tek bir olay belirleyici güç olacağı anlamına gelir. Bu durumda sadece nedensel güç olacaktır ki insan özgürlüğü bu gücün ilave bir örneğinden başka bir şey olmayacaktır.
Sayfa 142Kitabı okudu
O halde özgürlük, olayları belirleme gücünün bir türüdür. Belirli bir olayın gerçekleşeceğini ya da gerçekleşmeyeceğini belirleme gücüdür. Görünüşe göre, yalnızca biz insanlar gibi rasyonel varlıkların sahip olabileceği ve yalnızca eylem üzerinde ve eylem yoluyla -hareket şeklimiz yoluyla- kullanılabilecek özel bir güçtür. Özgürlük, hangi eylemleri gerçekleştireceğimizi belirleme gücüdür. O halde, bu gücün doğadaki diğer güçlerle nasıl ilişkilendiği gibi bir soru ortaya çıkmaktadır.
Sayfa 141Kitabı okudu
Açıkçası özgürlük -nasıl davranacağımızı kontrol etme kapasitemiz-bir tür güçtür. Sonuçta, özgürlük nasıl davranacağımız konusunu bize bırakır. Özgürlük bir anlamda, nasıl hareket edeceğimizi “gücümüz dâhilinde” bize bırakır. Eylemlerimiz üzerindeki kontrolümüz tam da budur; bir eylem ve olayı belirleyen, nasıl eyleyeceğimizi belirlemek için sahip olduğumuz bir güç.
Sayfa 141Kitabı okudu
Bir olay, eğer bir nesneye sahipse ve rasyonelliği hem bu nesnenin arzu edilir olmasına hem de olayın meydana gelmesi yoluyla nesneye ulaşılmasının muhtemel olmasına bağlıysa bir eylemdir. Kararlar bu modelle uyumludur. O halde kararlar eylemdir.
Sayfa 134Kitabı okudu
Sıradan sezgi söz konusu olduğunda, arzular kararlardan oldukça farklıdır. Kararlardan farklı olarak, arzular pasif olaylardır, doğrudan kendi yapmamız olmaksızın maruz kaldığımız şeylerdir. Bu durumda arzular özgürlüğümüzün kaynağı değil, ona yönelik tehditler haline gelir.
Sayfa 95Kitabı okudu
Özgürlük, engellenmemiş bir istemeden başka bir şey değildir; engellenmemiş isteme elbette Hobbes tarafından engellenmemiş arzudan başka bir şey olarak anlaşılmamaktadır:
ÖZGÜR BİR İNSAN istediği şeyi yapması engellenmemiş olan insandır. Özgür irade sözünün kullanımından, iradenin, arzunun veya eğilimin özgürlüğü değil, kişinin özgürlüğü anlaşılır, şu anlamda ki o kişi, yapmak istediği, arzu ettiği ya da eğiliminde olduğu şeyi yaparken bir engelle karşılaşmaz. ... ...
Sayfa 91Kitabı okudu