Popüler Science Türkiye - Sayı 132
Popular Science Türkiye DergisiPopüler Science Türkiye - Sayı 132 Gönderileri
Popüler Science Türkiye - Sayı 132 kitaplarını, Popüler Science Türkiye - Sayı 132 sözleri ve alıntılarını, Popüler Science Türkiye - Sayı 132 yazarlarını, Popüler Science Türkiye - Sayı 132 yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Hayattaki pek çok şeyde olduğu gibi ,
çoğu şey bakış açısına bağlı...
Sayfa 20Kitabı okudu
Hayatın her aşaması,
kendine özgü zorluklar içeriyor.
Sayfa 19Kitabı okudu
Hayatın yarısına geldiğinizde ,
kendinizi biraz stresli ve melankolik hissetmeniz için birçok neden olabilir.
Önceleri, yaşınız ilerledikçe fiziksel ve zihinsel olarak daha da güçlendiğinizi ,
daha çok şey öğrendiğinizi ve kazandığınızı düşünerek yükseliş eğrisinde olduğunuzu hissetmiş
olabilirsiniz.
Ancak şimdi
" artık son , başlangıçtan daha yakın"
diyerek kendinizi düşüşe ve nihai
yıpranmaya doğru giden bir yokuşun
başlangıcında hissediyor olabilirsiniz.
Sayfa 18Kitabı okudu
KEDİLER, PATİLERİNE DOKUNULMASINDAN NEDEN RAHATSIZ OLURLAR?
Oldukça tatlı olmalarının yanı sıra kedi patileri pek çok fonksiyona sahiptir. Patiler kedilerin terlemesine yardımcı olmasına ek olarak, bir yerden bir yere atlama esnasında şokun absorbe edilmesini de sağlar. Ayrıca patilerinde; yürüdükleri zemini yapısal olarak iyi anlamalarını sağlamak için basınca, zemin dokusuna ve zemin ısısına duyarlı olmalarını sağlayan pek çok sinir reseptörüne sahiplerdir. Bu nedenle kedilerin patilerine dokunmak, bu reseptörler üzerinde yoğun uyarımlar neticesinde hassasiyete ve rahatsızlığa sebep olur. Ufak dokunuşlar bile ciddi boyutta rahatsız edici bir etki doğurabilir. Son olarak kedilerin tırnakları savunma mekanizmalarının bir parçası olduğundan, pati kavrandığında bu tırnakların etkisiz hale gelmesi de içgüdüsel olarak kedilerin rahatsız ve saldırgan olmasına yol açar.
Sayfa 98Kitabı okudu
VÜCUDUMUZUN TUZA İHTİYACI VAR MI?
Tuz olmadan yaşayabilmemiz mümkün değil. Sinirsistemimizin işlevsel kalabilmesi, kaslarımızın gevşeyip kasılabilmesi ve sıvı dengesi sağlayabilmemiz adına tuzun önemi bir hayli büyük. Fakat bu faaliyetlerimizin tamamını sağlıklı şekilde yürütebilmek için gerekli olan tuz alım miktarı oldukça küçük; bir çay kaşığının çeyreği kadar günlük tuz alımı yeterli. Günümüzde işlenmiş gıdalar nedeniyle çoğumuz günde bu miktardan çok daha fazla tuz tüketiyoruz. Uzmanlara göre bir çay kaşığından daha fazla tuz tüketmek, özellikle yüksek tansiyon sahibi insanlar için ciddi sağlık sorunları yaratabilir.
Sayfa 97Kitabı okudu
YİYECEK VE İÇECEKLER SON KULLANMA TARİHLERİNDEN HEMEN SONRA MI BOZULUR?
Ürünlerin tavsiye edilen tüketim tarihleri, genelde ürünlerin sağlık sorunu yaratacak kadar bozulma tarihlerini göstermez. Bu tür tarihler daha çok gıdanın kalitesinin iyi bir seviyede kalacağı tarihlere işaret eder böylece stok yönetimi yapılarak satışta kalacak ürünlerin her zaman taze ve kaliteli olması sağlanır. Son kullanma tarihinden sonra tüketilen ürünlerin tazeliği, görüntüleri, dokuları, kokuları veya işlevlerinde azalma meydana gelmeye başlar; ancak doğru koşullarda saklandıklarında bu ürünlerin tüketilmesinde ya da kullanılmasında bir sakınca yoktur. Son kullanma tarihinden ne kadar süre sonra ürünlerin bozulacağıysa değişkenlik gösterir, taze etler ve süt daha hızlı bozulurken paketli ve donmuş gıdalar daha uzun süre dayanacaktır.
Sayfa 92Kitabı okudu
GİZEMİN ANAHTARI
Mısır hiyerogliflerini çözme yarışı 23 yıl önce, 1799’da Napoleon Bonaparte'ın Mısır'ı fethetmesinden ve ardından Nil deltasındaki bazı eski kalelerin genişletilmesini emretmesinden bir yıl sonra başlamıştı. 19 Haziran sabahı Fransız askerleri, Rosetta kentine birkaç kilometre uzaklıktaki Raşid Kalesi'nde eski bir duvarı yıkmaya başladılar. Yıkım sırasında yaklaşık bir metre yüksekliğinde ve bir tarafı yazıtlarla kaplı siyah bir taş blok ortaya çıktı. Fransızlar, hiyeroglifleri görmeye alışkındı ama bu taş farklıydı. Üzerinde her biri farklı bir yazıyla oyulmuş üç yazıt bulunuyordu.
Napoleon'un bilim insanları taş bloğu daha detaylı incelediklerinde, en alttaki metnin Eski Yunanca, en üsttekinin Mısır hiyeroglifleri ve üçüncüsünün de o zamanlar bilinmeyen ve daha sonra "Demotik" olarak adlandırılan, esiri dönemde günlük amaçlar için kullanılan basitleştirilmiş bir yazıyla yazılmış olduğunu gördüler.
Yunanca metni okumak çok kolaydı. Yazıtta, taşın MÖ 196 yılında Antik Mısır kenti Memphis'in rahipleri tarafından, MÖ 304'ten MÖ 30'a kadar Mısır'ı yöneten Yunan Makedon hükümdarlarından biri olan V. Ptolemy onuruna verilen bir ferman olduğu yazıyordu. Bilim insanları diğer iki metni okuyamadılar ama üç yazıtın da ay m mesajı verdiğine ikna oldular. Başka bir deyişle, artık ellerinde hiyeroglif kodunun kırılmasını sağlayacak bir anahtar vardı.
EVDEN ÇIKIP DOĞAYA KARIŞ
"Mutluysan dans et ve ellerini çırp!" Proceedings Of The NationalAcademy Of Sciences dergisinde yayımlanan bir araştırmada hayata iyimser bir açıdan bakan insanların 85 yaşının üstünü mutlu ve sağlıklı birşekilde görme olasılığının daha yüksek olduğunu söylüyor. Çok iyi haber, değil mi?
Şimdi kötü haberlere de bir bakalım. 2010 yılında kâr amacı gütmeyen bir hayır kurumu olan Relate tarafından gerçekleştirilen bir ankette, 35 - 44 yaş arası insanların kendilerini diğer yaş gruplarından insanlara göre daha mutsuz hissettiği ortaya çıktı. Uzun çalışma saatleri, kavgalar, evde yapılması gereken işler, hem erkekler hem de kadınlar tarafından problemin kaynağı olarak gösteriliyordu. Ancak bunun da bir çözümü var: Dışarı çıkmak!
HAREKETSİZ KALMAYIN
Şurası reddedilemez bir gerçek: Daha uzun bir yaşam için, hareketli olmanız gerekli. British Medical Journal dergisinde 2019 yılında yayımlanan ve günde 25 dakika tempolu yürüyüş gibi orta düzeyde egzersizin, deneklerin yaşam süresini uzattığını gösteren bir araştırma tam da bunu söylüyor. En hareketsiz grubun erken ölme olasılığı, en aktif gruba göre yüzde 60 daha fazlaydı.
Aslında bu pek iyi bir haber değil zira Public Health England tarafından 2015yılında yaptırılan bir araştırmaya göre, İngiliz halkı her gün ortalama 8,9 saat oturuyor. Aynı yıl British Journal Of Sports Medicine dergisinde yayımlanan bir başka araştırmaya göre; oturarak geçirilen her ilave saat, erken ölüm riskini %5 oranında artırıyor.
UZUN UYU GÜÇLÜ OL!
Uykunun üstüne ilaç yok. Uyku gerek fiziksel gerek zihinsel sağlığa olumlu katkıda bulunuyor ve o denli önemli ki tam 23 gün süren 3.500 kilometrelik Fransa Bisiklet Turu'nun galiplerinin, bu süreçte en iyi uyuyanlar olduğu düşünülüyor. Bu da 30 yaşın üstündekiler için kötü haber demek... Son kırk yılda, ebeveynlerin ilk çocuklarına sahip olma yaş ortalaması erkeklerde 33,2'ye, kadınlarda ise 30,3'e yükseldi. Bir başka deyişle, son 40 yılda insanoğlunun geçirdiği uykusuz gecelerin sayısı arttı. Sleep dergisinde 2019 yılında yayımlanan bir araştırma, yeni ebeveynlerin altı yıl kadar uykusuzluk çektiğini ortaya koyuyor.
Uyku kalitesinin ve süresinin düşmesinin uzun vadeli kümülatif etkileri; hipertansiyon, diyabet, obezite, depresyon, kalp krizi ve felç riskinin artması da dahil olmak üzere birçok hastalık çeşidi ile ilişkilendiriliyor. Avustralya Katolik Üniversitesinden Profesör Shona Halson, "Ayrıca bağışıklık sisteminizi de zayıflatıyor, ruh halinize ve bilişsel yeteneğinize zarar veriyor." diyor.
DAHA FAZLA LİF YE!
Lif "sihirli" olarak nitelendirilecek kadar güçlü. Yeterince lif tüketmek kalp hastalıklarını ve diyabeti önlemenize ve bağırsaklarınızı iyi durumda tutmanıza yardımcı olabilir. Dahası bu konuda oldukça kesin veriler var.
Lancet dergisinde 2019 yılında yayınlanan, 185 prospektif çalışma ve 4.635 yetişkinle yapılan 58 klinik çalışmadan elde edilen 135 milyon insan-yılı değerinde veriyi içeren bir araştırma; yeterli liftüketenlerin tip 2 diyabet gibi hastalıklara yakalanma ihtimallerinin azaldığını, felçlerin ise yüzde 15 ila 50 oranında düştüğünü ortaya koydu. Bağırsak sağlığı konusunda uzman olan Limerick Üniversitesinden Peter Cronin, "Lif, aynı zamanda bağırsaklardaki iltihaplanma seviyesini de düşürüyor." diyor. "İltihaplanma, kolorektal kanser veya inflamatuvar bağırsak hastalığı gibi yaygın bağırsak hastalıklarında önemli bir faktör. Dolayısıyla lif, bu hastalıkların gelişimine karşı koruyucu bir etkiye sahip."
HAVA KİRLİLİĞİNDEN KAÇIŞ KALMADI
The Lancet Planetary Health dergisinde yayımlanan bir araştırma, Dünya'da sağlığa zararlı olduğu belirtilen hava kirliliği seviyelerinin üstünde seyreden toplam karasal alan seviyesinin %99,82'ye ulaştığını, nüfus olarak ise bu oranın %99,999‘ageldiğini ortaya koydu. Çarpıcı araştırma, hava kirliliği ölçümlerinde standart olan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen PM 2.5 ölçeğini baz alıyor ve havadaki ince partikül madde miktarını ölçümlüyor. Sonuçlara göre her ne kadar Avrupa ve Kuzey Amerika'da hava kirliliği seviyeleri azalsa da dünya çapında bu iki kıtanın liderliği sürüyor. Güney Asya, Avustralya, Yeni Zelanda, Latin Amerika ve Karayipler'de ise artış oranı yükselen bir grafikle devam ediyor. Dünya ortalamasında her yılın yaklaşık 250 gününün önerilen hava kirliliği seviyesinin 3 katından fazla hava kirliliğiyle geçtiğini ortaya koyan ekip, acilen harekete geçilmezse öngörülemeyen sağlık etkilerinin önümüzdeki yıllarda insanlığa ciddi zararlar verebileceğini ekliyor.
Sayfa 12Kitabı okudu
Popüler Science Türkiye - Sayı 132Popular Science Türkiye Dergisi · Doğan Burda Dergi Yayıncılık · 202330 okunma
Güneş Ne Zaman Kara Cüceye Dönüşecek?
Güneş benzeri yıldızlar, yaşamlarının en son aşamasında siyah cüceye dönüşüyor. Şu anda hidrojen yakma evresinde olan Güneşimizin, yaşamının bir sonraki evresine girip şişerek bir kırmızı dev haline gelmesine yaklaşık 4,5 milyar yıl kaldı. Güneş, kırmızı dev olduktan sonra sadece hidrojen değil helyum da yakacak. Ancak yaklaşık 1 - 2 milyar yıl sonra, nükleer yakıt kaynağını tamamen tüketecek ve çekirdeği karbon ve oksijenden oluşan bir beyaz cüceye dönüşecek, atmosferinin dış katmanları ise gezegenimsi bir bulutsu şeklinde sürüklenip uzaklaşacak.
Beyaz cüceler kabaca Dünya büyüklüğünde oluyor fakat Güneş beyaz cüceye dönüştüğünde gezegenimizden yaklaşık 200.000 kat daha yoğun olacak. Bu cisimler ışık veya ısı üretmek için yakıt yakmıyor ancak bu evreye geldiklerinde zaten yüksek sıcaklığa (10.000 kelvin veya üzeri) ve son derece yüksek yoğunluğa sahip oldukları için, bu ısı ile parlamaya devam ediyor ve yavaşça soğuyorlar. Bir beyaz cücenin artık görünür ışık yaymayacak kadar soğuması ve astronomların siyah cüce olarak adlandırdığı hale gelmesi yaklaşık 10 trilyon yıl (evrenin şu anki yaşının, yani 13,7 milyar yılın, yaklaşık 730 katı) sürüyor. Kısaca Güneş'in siyah cüceye dönüşmesine daha trilyonlarca yıl var.
Sayfa 94Kitabı okudu
Evren Genişliyorsa, Bir Atomun İçindeki Boşluk Da Genişliyor Mu ?
Hayır, öyle olmuyor ve hepimiz öyle bir evrende yaşamadığımız için kendimizi şanslı saymalıyız. Neyse ki atomun pozitif yüklü çekirdeğini ve negatif yüklü elektronlarını bir arada tutan yerel elektromanyetik kuvvetler ve çekirdeği yerinde tutan güçlü nükleer kuvvetler, karanlık enerjinin potansiyel olarak yıkıcı kuvvetlerinden önemli ölçüde daha güçlü.Daha büyük ölçeklerde; elektromanyetik ve kütle çekimi kuvvetleri, gezegenlerin ve uyduların evren genişledikçe genişlemesini engelliyor. Daha da büyük ölçeklerde; yıldızlar, güneş sistemleri, galaksiler ve galaksi kümeleri gibi sistemleri birbirine bağlayan kütle çekimi kuvveti, kozmik ölçekte hızlandırılmış genişlemeye neden olmak için geniş alanlara ihtiyaç duyan karanlık enerjinin yerel etkilerinden daha güçlü. Yine de kozmologlar, karanlık enerjinin kozmik tarihin başlarında ya da sonlarında bu yerel kuvvetlerden daha güçlü olduğu "büyük yırtılma" evrenlerinin var olduğunu düşünüyor. Karanlık enerji, bu tür evrenlerde yıldızların ya da galaksilerin oluşmasını engellemiş hatta bu evrenlerin genişlemesi hızlanırken atomlarını da parçalamış olabilir. Elbette evrenimiz eğer böyle olsaydı, bugün burada bu konuyu tartışıyor olamazdık!
Sayfa 94Kitabı okudu