Çelişkiden söz eden kimse, çözümlenecek problemi, zorlukları, engelleri (dolayısıyla, mücadeleyi ve eylemi) de dile getirir, ama bunların yanı sıra, zafer, ileri adım lar, ilerleme olanağını da ... Bu yüzden, Marksizm, kesin karamsarlığın dışında olduğu kadar, kolaycı iyimserliğin de dışındadır.