1882 yılında Nahçıvan’da doğmuştur. Çağdaş Azerbaycan edebiyatında ilerici romantizm hareketinin kurucularından biridir. Öğrenimine Nahçıvan’da medresede başladı; orta eğitimini Mekteb-i terbiye adlı yeni usullu okulda almıştır (1896-1900). 1900-1904 yıllarında Tebriz’in Talibiye medresesinde eğitimine devam etmiştir, bu arada şiddetli göz ağrımasından dolayı tahsilini bırakıp halı kilim ticareti ile uğraştı. Tebriz'den döndükten sonra 1906'a kadar Gürcistan'da (Kahetiya'da) yol yapan bir şirkette muhasebecilik yaptı. Babasının vasiyeti üzerine ağabeyi Şeyh Muhammed Cavid'i İstanbul'a tahsile yolladı. Hüseyin Cavit yüksek tahsilini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde almıştır (1906-1910). Azerbaycan'a döndükten sora Nahçıvan, Gence, Tiflis ve 1915 yılından itibaren de Bakü’de dil ve edebiyat öğretmenliği yapmıştır. Huseyn Cavid, eserlerini Sovyet Azerbaycan'da Kollektifleştirme ve Stalin'in tasfiyeleri sırasında yazmıştır. Totalitarizmin en kötü zamanlarında, "devrimci sosyalist başarıların" propagandacısı olarak hizmet etmeyi reddetmiştir. Bu nedenle, 1937'de "Sovyet iktidarını devirmeyi planlayan karşı-devrimci bir grubun kurucu üyesi" olmakla suçlanarak tutuklandı. Tutuklanması, ülke çapında entelijansiyaya karşı tasfiye kampanyasının bir parçasıydı. Sovyet hükümeti Huseyn Cavid'i 1930'ların sonlarında Uzak Doğu'ya Sibirya'nın Magadan kentine sürgün etti. 1941 yılında İrkutsk'un Tayşet şehri Şevçenko köyünde öldü. Ölüm sebebi olarak ayak donmasına bağlı sepsis ve kalp durması gösterilmiştir. Huseyn Javid, 1956'da suçlamalardan resmen temize çıkarıldı. Doğumunun 100. yılında Haydar Aliyev tarafından naaşı Sibirya’dan Nahçıvan’a getirtilmiş ve adına daha sonra anıt mezar dikilmiştir. 1996 yılında, Huseyn Cavid'in 114. yıl dönümü için inşa edilen anıt, mezarın üzerine inşa edilmiştir. Anıt mezarın mimarı, Rasim Aliyev'dir. Haydar Aliyev, türbenin açılış törenine de katılmıştır. Huseyn Cavid'in ilk lirik şiir kitabı Kechmish gunlar ("Geçmiş Günler") 1913'te yayınlandı. Ancak Cavid daha çok oyun yazarı olarak bilindi. Felsefi ve destansı trajedileri ve aile dramaları, Azerbaycan edebiyatına yeni bir gelişme çizgisi getirdi. Huseyn Cavid, edebi trajedisi Şeyh Sanan'da (1914), insanlar arasındaki dinler arası engeli kaldırmak amacıyla evrensel bir din fikri üzerine felsefe geliştirdi. 1918'de yazdığı en ünlü eseri İblis'de, tüm baskıcı güçlerin destekçilerini "insanlar birbirine karşı kurttur" felsefesiyle ve "20. yüzyılın kültürel vahşileri" olarak teşhir etmiş ve bunları Şeytan karakterinde özdeşleştirmiştir. Eserlerinde her türlü sömürgeciliği ve baskıyı eleştirmiştir. Huseyn Cavid, 1922'de Peyghambar (Peygamber), 1925'te Topal Teymur (Timur), 1933'te Sayavush (Siyâvuş) ve 1935'te Hayyam (Hayyam) gibi bir dizi tarihi destan yazmıştır.