Merhum Prof. Dr. Toshihiko İzutsu`nun A Compareative Study of the Key Philosophical Concepts in Sufism annd Taoism/İbn `Arabi and Lao-Tzü, Chuang-Tzu (Tasavvuf`da ve Tao-culuk`daki Felsefi Anahtar-Kavramların Karşılaştırmalı Bir İncelemesi/İbn `Arabi ve Leo-Tzu, Çuang-Tzu) başlıklı 2 cildlik abidevi eserinin tercümesini takdim ettiğimiz bu 2. cildinde Lao-Tzu`nun Tao Te Çing ve Çuang-Tzu`nun da Kitab`ında ortaya koydukları Tao-culuğun anahtar-kavramları semantik bir incelemeye tabi` tutularak incelenmiş ve Lao-Tzu ile Çuang-Tzu`nun Dünya Görüşü`nün temelleri ve çerçevesi ortaya konulmuştur.
Ortaya çıkan sonuç şaşırtıcıdır. Gerek İbn Arabi`nin gerekse Lao-Tzu ve Çuang-Tzu`nun aleme bakış açıları Vahdet-i Vücud`un temelde aynı, terminolojide farklı iki versiyonu gibidir.
İbn Arabi`nin anladığı şekliyle Zat, Ama`, Adem, Kenz-i Mahfi, Gaby Alemi, Hakk, Kader, Rabb, Vahdet, Kesret, Rahman`ın Nefesi, Rahmet, Nefs, Ruh, İnsan-ı Kamil gibi anahtar-kavramların Tao-culuk`da yalnızca ontolojik muadilleri bulunmakla kalmamakta, fakat aynı zamanda bu kavramlar İbn Arabi`de nasıl bir yapı oluşturuyor ve biribirleriyle ne türlü ontolojik ilişkiler içinde bulunuyorlarsa bunların Tao-culuk`daki muadilleri de kendi aralarında bu yapıyı ve bu ilişkileri aynen muhafaza etmektedirler.
