Tarih Felsefesi Yazıları
Şahin UçarTarih Felsefesi Yazıları Gönderileri
Tarih Felsefesi Yazıları kitaplarını, Tarih Felsefesi Yazıları sözleri ve alıntılarını, Tarih Felsefesi Yazıları yazarlarını, Tarih Felsefesi Yazıları yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Her nevi kültür, bir nevi beyin yıkamadır.
Sayfa 93
Bu süper teknoloji, cemiyetin içinde bulunduğu şartlar, gittiği istikamet, orada cereyan eden sosyal hadiseler vs. son derece grifttir, birbiriyle daima irtibatlıdır; hiçbiri ma'nâsız değildir. Herbiri birbirine bağlı hadiselerdir.
Sayfa 85
Umumiyetle tarihçiler, surf târihî dönemleri nazar-i dikkate aldıkları için, büyük ölçüde yanılmışlardır. Târihî devrelerden kasit, yazılı vesikaların bulunduğu dönemlerdir. Bu da 6-7 bin yıllık bir zaman süresinden önceye gitmez. Bu tarihçilerin büyük yanılgılarından birisi 'medeniyeti putlaştırmak' olmuştur. "Medeniyet iyidir," medeniyet dışında yaşayan insanlar hayvandan farksızdırlar" şeklinde düşünmeye başlamışlardır. Medeniyetin insanlara, gittikçe daha fazla artan bir ölçüde, tabiata hükmetme fırsatını verdiği, ona hakim olma şartlarımı hazırladığı inkâr olunamaz bir sosyal hadisedir. Medeniyetin insanlara daha rahat, daha konforlu ve gittikçe daha lüks bir hayat temin ettiği inkâr olunamaz bir vakıadır.
Sayfa 77
Bütün genellemeler de yanıltıcıdır. İndüksiyonun kendisi hakkındaki tenkidimi söyleyeyim: Hiç bir zaman sonsuz sayıda tecrübe yapmamız mümkün olmadığından, yaptığımız tecrübelerin her zaman için geçerli olacağından da, hiç bir zaman emin olamayız. Bunlar sadece bize istatistikî bir ihtimâliyet ölçüsü verirler, fakat 'gerçeği tahrif etme pahasına da olsa', düşünebilmek için genelleme dyapmaya mecburuz.
Sayfa 60
Hayat ilimlerinde aynı tarzda rakamlara dökme, objektifleştirme hayt ihmise herkesin anlayacağı şekilde, böylece 'ilmileştirmele dediğimiz tarzı uyguladığımız vakit; çok geniş, çok kusurlu b çok büyük genellemeler yapmış oluyoruz.
Sayfa 57
Şu halde, sosyal ilimlerin tabiat ilimlerinin anladığı ma'nâda 'objektif ilim' haline getirilmesi teşebbüsü boş bir teşebbüstür; çünkü mümkün değildir.
Sayfa 56
Biyoloji, psikoloji, sosyoloji gibi ilimlerde, en önemli husus mekan değil, zamandır. Sosyal ilimlerde ve hayat ilimlerinde önemli olan zamandır, çünkü sosyal olaylar 'geri çevrilemez' hadiselerdir. Mesela, çocukluğumuzu tekrar yaşayamayız. Zaman canlılara ait bir şuur halidir. Daha doğrusu gelişen, hareket eden, tekâmül eden varlıkların gelişimlerinin geri çevrilemeyeceği ma'nâsına 'irreversible' olduğunun farkına vardığımızda, zaman söz konusudur.
Sayfa 54
Meselâ, devlet dediğimiz şey nedir? Oppenheimer meseleyi, "devlet tagallüble kurulur" diye noktalamış. İncelemiş ve İbni Haldun ile Makyavelli ile aynı noktaya varmış. "Devlet tegallüble kurulur" dediğimiz zaman, "tegallüble de devam eder" ma'nâsını tazammun eder. Yani, o zaman, "her devlet, belirli bir ölçüde, suni bir zorlamadır; hakimiyeti, elinde bulunduranların empoze ettiği bir sistemdir" fikrini tazammun eder.
Sayfa 34
Tarihte, biz hem zamanı hem de mekânı belirttiğimiz için, hadiseler "unique" karakter kazanıyor ve dolayısıyla, bir hadise ile başka bir hadise arasında hiçbir benzerlik bulmak mümkün olmuyor.
Sayfa 32
Heraklit demiştir ki; "insan aynı ırmakta iki defa yıkanamaz." Bununla kasdettiği şey, bütün realite devamlı bir değişme içindedir; yani târihîdir ve böyle olduğu için de, devamlı değişen şeyler idrak edilemez' demektir. Heraklit düşüncesinin, Eflatun'unkine ve diğer düşünce ekollerine o kadar ters metafiziğinin it düşmesinin asıl sebebi de budur. Toplumu, bir mekân plânında, zamanın getirdiği değişmeleri yok sayarak, incelemek var; bir de, zaman içinde, esas itibariyle "zamânî bir tekevvün", geriye dönülemez bir oluşum, diye incelemek var. Bunlar tamamıyla zit temayüllerdir. Tarihçi, esas itibariyle hadisatı bir zaman içerisinde değerlendirmek durumunda. Yani tarih, değişmenin ilmidir; zamanla ilgili olduğu için. Onun için de, tarihte teori inşa etmek kolay değildir. Tarihî hadiselerin "unique"liği problemi de bu mesele ile ilgilidir.
Sayfa 29