Sözler ve Alıntılar
Sadık arkadaşlar edin ki, gölgelerinde yaşarsın.Çünkü onlar huzurlu zamanlarda süs, meşekkatli zamanlarda silahtır.
Ey insan, kâmil bir mü'min gibi mazereti kabul etmelisin; münafık gibi ayıpları ortaya çıkarmak gibi kötülüklerle uğraşmayasın. Sen nefsine karşı, belki bu konuda bir özrü vardır da benim haberim olmadı demelisin. Bu gibi insanlardan sana iyilik ve hayır gelecek eser ve alâmetleri hakkıyla anlayıp idrak etmedikçe kalbinin sırlarla dolu kapılarını açmayasın. Yoksa senin hâlini öğrenerek asıl ve maksada dair sözlerine değer verip dinlemez, aleyhine düşmanlık göstermekten çekinmez ve hakaret dolu bakışlarını üzerinden kaldırmaz.
Bu tür insanlar bir meselede hata ettiklerinde, herhangi bir kimseden onu öğrenerek düşüncelerini düzeltmeye, zihinlerini aydınlatmaya ihtiyaç duymaz ve buna tenezzül etmezler ise onlara meselenin doğrusunu öğretmek gibi bir hataya düşmeyesin. Çünkü o tür insanlar kibirleri nedeniyle bu bapta hem senin ilminden yararlanır hem de bu bapta âcizlik ve cahilliklerinin senin yol göstermen nedeniyle meydana çıktığını düşünerek sana düşmanlık gösterir ve haset ederler.
Mizana konulanların en faziletlisi güzel ahlaktır.
(Müsned,6-448)
Samimi muhabbetle sohbeti arzu edilen kişilerde şu beş hasletin bulunması gerekir:
-Akıllı olmak
-Güzel ahlâk sahibi olmak
-Fasık olmamak
-İtikatı sağlam olmak
-Dünyaya tutkun olmamak
Müslüman kardeşinin işini, gerçeği anlayıncaya kadar, iyiye yor. Düşmanından uzak dur.
Tam manasıyla güvenmediğin dostlarından kaçın. Allah'tan korkmayan kişi güvenilir değildir.
Kötülüklerini öğrenmek için bile olsa kötü kişilerle arkadaşlık etme. Onu sırrına ortak etme.
İşlerinde Allah'tan korkan kişilerle istişare et.”
Hazret-i İsa (aleyhissalâtü vesselâm) “Seni kim tedip etti?” diye sorulan suale “Kimse beni tedip etmedi. Cahilin cehaletini gördüm ve ondan ırak durdum.” Cevabını vermiş ve nasihati eklemiştir: “İnsan diğerinde görüp de beğenmediği fiil ve sözlerden kaçınmış olsa, âdâbı, kemâle yakın olması için kendisini tedip edecek kişilere muhtaç olmazdı.”
Beden sağlığının mutedil/kararında/ölçülü olmasına “sıhhat”, mutedil olmaktan uzaklaşmasına (ölçüyü kaybetmesine) “maraz” denildiği gibi batıni hâlin mutedil/kararında/ölçülü olmasıyla gerçekleşen güzel ahlâka “sıhhat”, ifrat ve tefriti olan kötü ahlâka 'maraz' denilir. Bedeni hastalıklarda hastalığın ortadan kaldırılmasıyla sıhhat elde edildiği gibi, kötü ahlâk hastalığının iyileşmesi de reddedilen ahlâkın yok edilmesi ve güzel ahlâk ile iyiliklerin elde edilmesiyle olur.