Urartu
Ali NarçınEn Eski Urartu Gönderileri
En Eski Urartu kitaplarını, en eski Urartu sözleri ve alıntılarını, en eski Urartu yazarlarını, en eski Urartu yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Urartu Kalesi
Lise yıllarımda, Doğubeyazıt'ta İshak Paşa Sarayı'nın karşısında bulunan kalenin Hz. Ali'nin savaştığı Kan Kalesi" olduğu anlatılıyordu hep. Çünkü kale duvarları uzaktan bakıldığında kırmızı renkte göründüğü için halk arasında bu adın verildiği tahmin ediliyordu. Sonraki yıllarda bu kalenin Urartular tarafından yapıldığı ve İran tarafından gelebilecek tehlikeleri önlemek adına bir garnizon şeklinde kullanıldığını öğrenmiştim.
Sayfa 7 - Paralo YayınlarıKitabı okudu
Asur Kaynaklarında Urartular
Uruadri, Van Gölü"nün batısıyla kuzeybatısındaki toprakların coğrafi adıdır. Asur kaynaklarında o bölgelerde yaşayanlara verilen bir addır. Sınırlarında bulunduğu öne sürülen iller ise Tatvan, Muş, Bingöl Dağları, Malazgirt ve Bulanık gibi bölgeler olarak ele alınır.
Sayfa 10 - Parola YayınlarıKitabı okudu
Doğu Anadolu'nun kadim uygarlıkları
Doğu Anadolu'da gerek Hititler ve gerekse Urartular olsun tanrılarına özen gösteren kadim uygarlıklar şeklinde tanıtıldılar. Bu uygarlıklar, dünyadaki tüm arkeologların dikkatini çekmişlerdi.
Sayfa 35 - Parola YayınlarıKitabı okudu
Özellikle Doğu Anadolu'da yaşayan Urartuların madeni son derece iyi işlediklerini ve ince işçilik yaptıkları kesin olarak belgelendi. Demir'in Urartular tarafından işlenmesi onların madencilikte çok ilerlediğini ifade eder.
Sayfa 56 - Parola YayınlarıKitabı okudu
Urartuların varlığını Asurluların yazılı kaynaklarına borçluyuz.
“M.Ö 1274-1244 tarihleri arasında Asur Krallığında egemenlik sürdüren Salmanasar I, devlet tanrısı Asur adına atfen tasarlanan tapınağın yapılışı sırasındaki imar yazıtında
[“...Rahipliğimin başlangıcında (tahta geçtiğim anda) Uruadriülkesi ayaklandı (benden yabancılaştı ve düşmanlık yarattı.) Ordumu harekete geçirdim ve güçlü dağ kalelerine doğru sefere çıktım...”] şeklindeki bilgilerle döneminde Urartuların resmi yollarla varlığından söz ediyordu.”
Sayfa 9 - Siyah Beyaz YayınlarıKitabı okudu
Nairilerle Uruadriler özdeşleşmiş bir topluluk
“Asurlular yazıtlarında bu halk için “Nairi” diye yazmışlardı. Nairi, Urartuları oluşturan bir beylik adı. Günümüzde bulunan yerleşik alanlardan Kirhi( Siirt) Hubuşkia ve Tumme’den Diyarbakır civarı, kuzeyde Daiaeni topraklarına kadar olan yerlerin Nairi Krallığının egemenliği altında olduğu belirtilir. Her ne kadar Asur yazıtlarında Uruadri olarak anlatılmışsa da Nairilerle Uruadrilerin özdeşleşmiş bir topluluk olduğu açıklanır.”
Sayfa 12 - Siyah Beyaz YayınlarıKitabı okudu
“Toprakkale (Rusahinili) Urartuların yaşadıkları Van bölgesinde yer alan arkeolojik bir kenttir. Toprakkale’nin Urartuların son merkezi olduğu şeklinde ifadelere rastlanır.”
“Bölgede yapılan kazılar sonucunda elde edilen eserler dünyanın çoğu yerlerine dağılmıştır. Urartuların tanrılar listesindeki baş tanrısı Haldi’nin de tunçtan heykelciklerle süslü tahtı ne yazık ki çalınan eserler arasındaydı.”
Sayfa 15 - Siyah Beyaz YayınlarıKitabı okudu
Tanrı Haldi
Tanrı Haldi’nin, Urartulardan önce Mezopotamya bölgesinde tapınılan biri olduğu belirtilir. Haldi’nin kökeni ve gerçek tapınıldığı merkez kenti bilinmiyor.
*Urartu zamanında İşpuini, Tanrı Haldi için Musasir(Ardini) kentinde bir tapınak yaptırır.
*Tanrı Haldi ile ilgili Adilcevaz ilçesinde bazalt bir kabartma bulunmuştur. Kabartmada Kral Rusa II’nin Tanrı Haldi için “Rusahinili” adında bir kent kurduğu anlatılıyor.
*İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesinde 7761 kod numarasıyla, Tanrı Haldi için yapılmış bir kurban masası koruma altına alınmıştır.
Sayfa 17 - Siyah Beyaz YayınlarıKitabı okudu
Urartuların Savaş Tanrısı Haldi
“Haldi’nin betimlendiği hayvan aslandı. Genellikle Huri geleneğini anımsatan görünüş şekli bir aslan üzerinde ayakta ve elinde bir kılıç ya da mızrak taşır şeklinde resmedilmiştir. Onun bu tarzda betimlenmesi Haldi’nin bir Asker Tanrı olarak ortaya çıkmasını ifade eder. Çünkü savaşlardaki ganimetlerden Haldi’ye armağan olanlar askeri malzemelerden oluşuyordu. Ona bir anlamda da Urartuların Savaş Tanrısı demek de mantıklı olmaktadır.”
Sayfa 17 - Siyah Beyaz YayınlarıKitabı okudu
Güneş kültü
“Arinna ya da Ardini adlı Güneş Tanrısına sadece Urartularda tapınılmadı. Yapılan araştırmalar başta Mısır olmak üzere çeşitli uygarlıklar Güneş Tanrısı yaratarak tapınma ihtiyacı duymuşlardır. Bu tanrıların çıkış merkezi öncelikle Mezopotamya bölgesi daha sonra da Atlantis, Mu kıtasından sonra Mısır olarak bilinmektedir. Ayrıca Orta ve Güney Amerika uygarlıklarında da Güneş Tanrısına tapınıldı. Ardini, Urartularda Güneş Tanrısıdır. Bu tanrıya Hitit halkı “Arinna ya da Ardini” adıyla tapınmıştır. Erkek mi kadın mı olduğu hakkında henüz belgeler yeterli değil. Ancak ikili bir tanrıyı sembolize ettiği söylenir. Azteklerdeki ikiliğin tanrısı “Ometeotl” gibi ikiliğin Tanrısı olma ihtimalini savunanlar da var.”
Sayfa 23 - Siyah Beyaz YayınlarKitabı okudu
Urartulara ait en önemli yazıtlardan biri, Meherkapı
“Meherkapı adı verilen yazıt, Zımzım dağının kayalıkları üzerinde Urartulara ait bütün Tanrı ve Tanrıçaların adları ve onlara sunulan adak listelerini belirten bir yazıttır.”
Sayfa 23 - Siyah Beyaz YayınlarıKitabı okudu
Meherkapı Yazıtı, Tanrılar listesinde Tanrıça Arubani
“Arubani: Urartular tarafından tapınılan bir tanrıçadır. (Bagbartu-Bagmaştu-Uarubani adlarıyla da anlatıldığı görülür.) Baş Tanrı Haldi’nin karısıdır. Meherkapı yazıtında kendisine Ana tanrıça kadar önem verilmemiştir. Tanrılar listesinin 64. sırasında yer alır. Tanrılar listesine göre Arubani’ye kurbanlık olarak 1 inek ve 1 koyun sunulmuştur.”
Sayfa 29 - Siyah Beyaz YayınlarıKitabı okudu
Urartu Dili
“Urartu dili üzerine Türk Prof. Dr. Veli Sevin, Anadolu Arkeolojisi adlı eserinde ‘... Urartu dili Hurrice ile akrabaydı. Her ikisi de Hint-Avrupa ve Sami dillerle ilişkisi olmayan Doğu kafkasya dil ailesine mensuptur. Bu iki dilin Proto-Hurri denilebilecek ortak bir atadan kaynaklanıp, Doğu Anadolu, Transkafkasya ve Kuzeybatı İran’da Urmiye gölü havzasına yayılmış eski anavatanda birbirinden ayrı ayrı geliştikleri sanılır.” şeklinde bir açıklamada bulunmuştur.
Sayfa 41 - Siyah Beyaz YayınlarıKitabı okudu
Urartuların beşinci Kralı Menua
Menua, Urartuların beşinci kralıdır. Yaptığı fetihlerden çok inşa ettirdiği yapılar ve kentlerle ülkenin gelişmesini sağlamıştır.
“51 km uzunluğunda yaptırdığı su kanalı, ‘Menua Kanalı’ adını almıştır.”
“Kadem bastı bölgesinde, kanalın destek duvarlarına beş adet yazılıtaş yerleştirdi. Yazıtlardan birinde ‘Bu bağ Menua’nın kızı Tariria’nındır. Adı Tariria Bağıdır.’ yazılıdır. Bu mevkide kızı için üzüm bağı diktirir. Bu bağ günümüzde de Tariria Bağ’ı olarak anılmaktadır.”
Sayfa 45 - Siyah Beyaz YayınlarıKitabı okudu