ABD, 16 Temmuz 1945'te dünyanın ilk nükleer bombasını New Mexico Çölü'nde patlattı. Bu son deneme, nükleer enerjinin silah olarak kullanılabileceğinin korkunç bir kanıtıydı ve Robert Oppenheimer'a kutsal Hindu metni Bhagavad Gita'dan bir pasajı çağrıştırmıştı: "Ben şimdi ölüm oldum, dünyaların yok edicisi." Japonya'ya yapılan saldırılar, dünya genelinde bir silahlanma yarışı başlattı. ABD 1945'ten sonra fisyon yerine nükleer füzyonu kullanan, yıkıcı gücü çok yüksek hidrojen bombalarını geliştirdi. Sovyetler kendi bombalarını 1949'da geliştirip test etti. Bu gün ise dünya nükleer cephaneliğinde 27.000 bomba bulunuyor.
Sayfa 231 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Yayında mıyız?
Marconi'nin telsiz telgraf buluşunun bir kitle piyasası teknolojisine dönüştürülebileceği yatırımcılar tarafından çok geçmeden fark edildi. 2 Kasım 1920'de dünyanın ilk ticari radyo istasyonu KDKA.
Pennsylvania'nın East Pittsburgh kentinde yayına başladı. O gün yapılan başkanlık seçimi sonuçları yayınlandıktan sonra. dinleyicilere hüzünlü bir çağrıda bulunuldu:
"Yayınımızın ne kadar uzağa eriştiği ve ne netlikte duyulduğu konusunda kaygılı olduğumuzdan bu yayını dinleyenlerin bizimle iletişime geçmelerini rica ediyoruz."
Sayfa 206 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Sağ ve Sol Politika...
Modern öncesi toplumlarda siyaset büyük ölçüde savaş ağaları arasındaki iktidar mücadelelerinden oluşuyordu. Fakat toplumlar uygarlaştıkça, mücadeleler de daha demokratik bir karakter kazandı.
Ve ilk olarak 18. yüz yılın son on yılında Fransa'da ortaya çıkan bir şeye dönüştü. Bu devrimci dönem de, Fransız toplumu net bir fay hattı boyunca kırıldı.
Bir taraf monarşiyi, kiliseyi ve Eski Rejim'in diğer kurumlarını; diğer tarafsa devrimi destekledi. Gelenekselciler yasama meclisinin sağ tarafında oturuyorlar, devrimci kesim ise solda yer alıyordu.
Sayfa 186 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Derin Zaman
Zamanın ölçümünde kavramsal olarak en zor dönüm noktalarından biri ne kadar zaman geçtiğini anlayabilmek olmuştur. Insan ömrü penceresinden bakıldığında bin yıl kavranabilir bir zaman kesitidir.
Fakat 13.8 milyar yıl. kavrayışımızın ötesine geçer. "Derin zaman" sağduyuya o kadar aykırıdır ki.
zamanın ölçümünün keşfedilişinden ancak 4000 yıl kadar sonra anlaşılabilmiştir.
18. yüzyılın ortalarına kadar.
evrenin ancak birkaç bin yıl yaşında olduğu düşünülüyordu. Derken zaman içinde. jeologlar bu sürenin onlarca kat daha fazla olduğunun farkına vardılar. inceledikleri kayaçlar ebedi ve değişmez gibi görünüyordu ama bu bir yanılgıydı. Aslında zemin tabakaları. fosiller ve fay hatları.
akıllara durgunluk verecek kadar uzun zaman dilimleri süresince inanılmaz yavaş değişikliklerin olduğunu ortaya koymaktaydı.
Sayfa 183 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Yazı
Yazı, insanlık tarihinin en önemli buluşlarından biri, hatta tarihi mümkün kıldığı için belki de en önemlisidir. Yazıdan önce bütün düşünceler gelip geçiciydi; ya sözel olarak aktarılır ya da unutulup giderlerdi. Yazı, ölümlü insan beyninden bağımsız olarak kodlanmalarına ve üzerlerine yenilerinin eklenmesine olanak sağladı. Dilbilimci Peter Daniels 1996 tarihli The World's Writing Systems (Dünya Yazı Sistemleri) adlı kitabında söyle diyor: "Beşeriyeti dil, uygarlığı ise yazı tanımlar."
Sayfa 170 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Ateşin denetim altına alındığını gösteren ilk inandırıcı kanıt yaklaşık 800.000 yıl önceye aittir.
Giysiler de mülkiyet listesine erken giren eşyalardandır. Vücut bitinden elde edilen genetik bulgular, yaklaşık 70.000 yıl önce giyinmeye başladığımızı ortaya koyar.
Sayfa 151 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Inanılmaz!
Dini hikayeler. "mantığa biraz aykırı doğaüstü varlıklarla" doludur; bu hikayelerde insanlar. hayvanlar. bitkiler. insan elinden çıkma şeyler ve doğal varlıklar.
sezgisel beklentilerimize aykırı davranışlar sergilerler. Akıllardan çıkmayan ve tuhaf bir şekilde inandırıcı gelen hikayelerdir bunlar.
Sayfa 144 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
dinler
Günümüz dinlerinin çoğu, karşılıklı dayanışma ve fedakarlığı teşvik eder; daha önceki dinler için de muhtemelen aynı durum geçerlidir.
Bu özellikleri taşıyan dinler, birbiriyle ilişkisi olmayan kişilerin bir topluluk halinde birleşmesine yardımcı olarak, yeni oluşan kırılgan toplumları bir arada tutan sosyal tutkal işlevi görmüş olmalı. Bu tür gruplar çevrelerindeki diğer gruplardan daha fazla büyüdüler ve onları kaynaklardan yoksun bıraktılar. Bu gruplar büyürken dinlerini de beraberlerinde götürdüler. Şu anda çoğumuz, bu çok başarılı dinlerden biriyle hafif bile olsa bir bağa sahibiz.
Sayfa 143 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Göbeklitepe
1990'lı yıllarda keşfedilen Göbekli Tepe, çapları 30 merreye kadar çıkan dairesel taş duvarlardan oluşan bir labirenttir. Ortada yer alan 6 metre yüksekliğinde bir çift sütun, daha küçük T biçimli heykellerle çevrelenmiştir. Bunların bazılarının üzerinde kemer ve elbise, bazılarında ise grotesk yılan, akrep ve sırtlan kabartmaları yer alır.
Sayfa 143 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Öteki dünyanın eşiğinde
Göbekli Tepe'yi inşa eden ve burada tapınan insanların neye inandıklarını hiçbir zaman bitermeyecek olsak da. arkeologların bu konuda bazı fikirleri var. Buradaki en belirgin özellik. üzerleri çoğunlukla yırtıcı hayvanlar ve avlarıyla süslenmiş.
giriş yerine benzer "kapı sütunları".
Giriş açıklıklarının emekleyerek geçilebilecek büyüklükte olması, ziyaretçiterin bunu doğum veya ölümü sembolize etmek için yapmış olabileceklerini düşündürüyor.
Dahası. arkeologlar yıkıntılar arasında insan kalıntılarının yanı sıra şaşırtıcı miktarda karga ve kuzgun kemiği buldular -bunlar cesetlere üşüştüğü bilinen kuşlar.
Bu bulgu. modern dinlerin de genel bir özelliği olan ölüm ritüellerinin, yapının işlevleri arasında yer aldığını gösteriyor.
Sayfa 142 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
dinler
İçinde bulunduğumuz giderek sekülerleşen zamanlarda bile, çoğu insan kendini belli başlı dünya dinlerinden, Hıristiyanlık, Müslümanlık, Hinduizm, Budizm ya da diğerlerinden biriyle özdeşleştirir. Bu dinler, Hadzaların gayriresmi halk dininden farklı olarak bir doktrin, kurallarla belirlenmiş ritüeller ve hiyerarşik bir güç yapısı ortaya koyar. Dinler, insanlık tarihinin hem iyi hem de kötü yönde en etkili itici güçlerindendir.
Sayfa 142 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Tavuk dünyanın öbür ucuna nasıl ulaştı?
Bereketli Hilal dışında evcilieştirilen belki de en önemli hayvan, yaklaşık 7000 yıl önce Doğu ve Güney Asya'da takıma katılan kırmızı orman tavuğu oldu. Zamanla dünya genelinde sayısı en yüksek besi hayvanı haline gelen tavuk böyle ortaya çıktı.
Bugün kümes hayvancılığıyla yılda yaklaşık 40 milyar tavuk üretiliyor.
Orman tavuğunun göç etmeyen, kanatları zayıf, yaşam alanı sınırlı bir tür olduğu düşünülürse bu oldukça ilginç bir durum. Tavuğun, Antarktika hariç dünyanın bütün kıtalarına yayılmasının tek nedeni insan. Aslına bakarsanız tavuklar bizimle o kadar sıkı fıkı hale geldiler ki, insanların Büyük Okyanus adalarını nasıl kolonize ettiklerini anlamak için tavuk DNA'sından yararlanıldı.
Sayfa 139 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Çin at, ördek ve ipekböceğini; Hindistan mandayı; Afrika eşek ve hecin devesini; Orta Amerika hindiyi; Güney Amerika kobay ve lamayı sokmuştur hayatımıza.
Sayfa 139 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Kediler
İnsanlar, kedilerin zararlı hayvanlarla mücadelede yarar sağlayabileceklerini ve çok da sevimli olduklarını hemen fark etmiş ve günümüze kadar gelen bu biraz mesafeli ilişki de böylece başlamış olmalı.
Kedilerin hala tam olarak evcilleştirilmiş olduklarını söyleyemeyiz, çünkü kediler yabani doğalarını büyük oranda korumuşlardır
Sayfa 139 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu
Köpekler, buzul çağının avcı toplayıcı yaşam tarzIarına pek uygun değildiler, ama insanlar yaklaşık 11.500 yıl önce köylerde yerleşmeye başlayınca, gerçek anlamda evcilleştirme de başlamış oldu.
Sayfa 139 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Birinci Basım 30 Mayıs 2019 - Çeviren Yonca Aşcı DalarKitabı okudu