Daha önce Saramago ‘ nun Bilinmeyen Ada ‘ yı okumuş, bayılmıştım. Bu eser ilk yarıda biraz yavaş gitti. Fakat muhteşem bir sonla bitti.
Bazen kendimizi yeterli görmeyiz veya beğenmeğiz. Bu evrende tek, eşsiz ve özel olmanın bilinci , insani bir ihtiyaçmış. Bunu çok güzel anlatmış yazar. Herseyi ile tıptıp aynı bir ikizi olmasına , kitabın kahramanları tahammül edemiyorlar. Tarih öğretmeni , sevgilisi, ve annesi ile iliskileri çok güzel ve derin işlenmiş . Dilegelen konusan sağduyu muthiş. Ve sağduyu olmadan , biz sadece rollere bürünüyoruz. Çevre, aile , genetik koşullara göre hepimiz hersey olabilir , iyi veya kötü rolunü alabiliriz. Ancak sağduyu bizi rolden cıkarıp , hayata katabilir , insan yapabilir , uyandırabilir.