"Hakikat, medcezirle yollarını kesiştiren bir şeydir ve ta ki sizi alıp götürene dek, üst üste, her gece geri gelir.Onu ay getirir. Medcezir teslim eder. Çekip gittiğinde, kıyıdan bir şeyler yürütür. . . Sonra da hepsini denizin dibine sürükler. "
Göçebelerin hâkim olduğu bir toplumda asıl tehdit toprağa bağlı kalmaktır. "Katı" modernitede panoptikon bir ilişki sembolüyse, günümüz toplumunda göçebe iktidar ilişkiyi, yani disiplin zorunluğunu ortadan kaldırır. Medeni toplumun kurumlarının duvarları yıkılırken, uçuculuk, akışkanlık, hız gibi araçlar iktidara kısa sürede hareket etme özgürlüğü sağlar. İlişkisizlik güç ilişkilerinin dış sınırı değildir artık, ve belirsizlik çatışmaya yol açmaz. İkisi de etkili bir iktidar stratejisi haline gelmiştir. Çatışma ilişkiyi gerektirir, ancak karşılıklı (panoptik) ilişkinin taraflarından biri vazgeçmiştir. Daha da kötüsü, varlıktan ziyade yokluk üzerine oynayan bölgedışı bir güce saldıramazsınız. Dolayısıyla bu yeni tahakküm oyunu daha büyük olanla daha yavaş olan arasında değil, daha hızlı olanla daha yavaş olan arasındadır
Sosyal psikolog Zimbardo ve arkadaşlarının ‘hapishane deneyi’ diye bilinen çalışmalarından esinlenen ‘Deney’ filmi, gösterime girmesinin üstünden yıllar geçmesine karşın, bugün de izlemeye değer. Bu yazıda, filmin anlatıbilim açısından çözümlemesini yapmak yerine, psikoloji için anlamına odaklanıyoruz.
Araştırma Etiği ve Etik İhlaller
Film