PAUL CELAN: PARÇALANMIŞ YAŞAMIN ESTETİĞİ
Geceye Şarkı
"Bir nefesin gölgesinden doğma bizler
Dolanıp durmaktayız terk edilmişliklerde
Bizler, yani sonrasızlıkta yitirilenler,
Kurbanlarız, adandıklarımızı bilmezcesine.
Hedefi olmayan yolcularız bizler,
Bulutlarız, rüzgârlarda dağılan,
Ya da ölümün soğuğunda üşüyen çiçekler,
Yerimizden kopartılmayı beklemekteyiz"
Kavram Yayınları:
73, Kavram Yeryüzü Şairleri 16,
Birinci Basım: Ekim 1995
Franz Kafka'nın eserlerinin yakılmasını vasiyet etmesinin nedeni
İkinci savaştan hemen önce -ilkinden edinilen deneyimler nedeniyle- sanat alanında belirginleşen olgulardan biri de, sanatçının sanat eseri aracılığıyla herhangi bir şeyi değiştirebileceğinden kuşkuya düşmesi, yaratmayı sürdürmekle birlikte, yarattıklarını etkinlik açısından anlamsız, işlevsiz bulmaya başlamasıdır. Franz Kafka’nın, ölümünden sonra bulunacak bütün yayımlanmamış eserlerinin yakılmasını vasiyet etmiş olması, kimi zaman kendi yazdıklarının edebiyat değerinden kuşku duyması diye yorumlanmıştır. Oysa onun çapında bir yazarın, edebiyat açısından bütün yazdıklarını kayda değer bulmaması diye bir olasılığı düşünebilmek, çok zordur. Herhalde asıl gerçek şudur ki, Kafka, Dava’ya rağmen insanların hep başkalarının biçtikleri yazgıların kurbanı olacaklarını, Şato’ya rağmen görünmez iktidarların elinde oyuncak olmaktan kurtulamayacaklarını, Amerika'ya rağmen dünyanın ve insanın günün birinde maddenin tutsaklığına gireceğini önceden görmüş ve eserlerinin sanatsal niteliğinden değil, ama etkinliğinden kuşkuya düşmüştür. Yoksa, güncesine: “Bugün daha hiçbir şey yazmamış oluşumu neyle mazur gösterebilirim? Hiçbir şeyle...” diye bir not düşecek kadar uğraşının bilincinde bir yazarın kendi yaratısının niteliğini kavrayamaması, söz konusu değildir.
[Ahmet Cemal, Paul Celan ya da Parçalanmış Yaşamın Estetiği]
s. xxxi, Türkiye İş Bankası Kültür YayınlarıKitabı okudu
Paul Celan ya da Parçalanmış Yaşamın Estetiği
Nice kentler gördüm,alevlerin kurbanıydılar,
Zamanlar,vahşet üzerine vahşet getiriyordu,
Ve toprak olmuş nice ırklar,
Hepsi de günün birinden unutuluyordu.
İş Bankası Kültür Yayınları
Paul Celan ya da Parçalanmış Yaşamın Estetiği
Bir nefesin gölgesinden doğma bizler
Dolanıp durmaktayız terk edilmişliklerde
Bizler,yani sonrasızlıkta yitirenler,
Kurbanlarız,adandıklarımızı bilmezcesine.
İş Bankası Kültür Yayınları
Paul Celan ya da Parçalanmış Yaşamın Estetiği
"Beyazlı Günler" şiirinin sonunda ise şair (Igneborg Bachmann), özlemini çektiği efsane kıtaların bile uçurumun kenarında olduğunu vurgular:
Bugünlerde martıları düşünüyorum,
onlarla bir aşağı,
bir yukarı kanat açarak,
bembeyaz bir ülkeye uçtum.
Ufukta benim efsane kıtamın,
oralarda beni, üstümde
bir kefenle terk etmiş
kıtamın görkemli çöküşünü
algılıyorum.
Ben yaşıyorum,
uzaklardan onun kuğu şarkılarını dinliyorum.
Paul Celan ise "Sesler" adlı şiirinde, hem "uçurumun kenarındaki" yurdu bırakıp başka yerlere göç etmenin, hem de insanoğlunun kendi bütünlüğünü koruyabilmesinin olanaksızlığını vurgular:
Ne varsa senden yana olan
kıyılardan her birinde,
biçilip
bir başka resimden yansır.
Türkiye İş BankasıKitabı okudu
Paul Celan ya da Parçalanmış Yaşamın Estetiği
Kimi sanatçılar ve yazarlar, savaştan yıllar sonra yaşamlarını, savaşın yol açtığı yıkımların üstesinden gelemedikleri için, kendi elleriyle noktalamışlardır. AvusturyalI şair Georg Trakl (1887- 1914), içine zaten hiç girmediğini, doğmadığını varsaydığı bir yaşama Birinci Dünya Savaşı’nın hemen başında, bir askeri hastanede son vermiş, Stefan Zweig (1881-1942) ise ikinci büyük savaşın ortalarında, sığındığı Brezilya’da güvenlik içerisindeyken ve bir devlet konuğu gibi ağırlanır ken, savaştan sonraki olası dünyada artık yapabileceği bir şey kalmadığı, kalırsa bile artık gücünü yitirdiği inancıyla intiharı seçmiştir. Buna karşılık yine Orta Avrupalı bir yazar olan Jean Amery (1912-1978), ölüm kamplarında bile sağ kalabilmişken, savaştan yıllar sonra “üstesinden gelemediği bir geçmişin” etkisiyle yaşamaktan vazgeçmiş tir. İlk gençlik yıllarının, Nazi askerlerinin, doğduğu kent olan Klagenfurt’a girdiklerini gördüğü an yıkılıp gittiğini söyleyen Ingeborg Bachmann, yine savaştan yıllar sonra Roma’da, intihar olasılığının çok ağır bastığı bir ölümle yaşam sahnesinden ayrılırken, çalışma kamplarından ve gettolardan sonra sağ kalmayı başarabilmiş şairlerden Paul Celan (1920-1970), İkinci Dünya Savaşı’ndan çeyrek yüz yıl sonra, 1970 Mayıs’mda, Paris’te, kendini Seine Nehri’ne atarak yaşamını noktalamıştır.
ÖnsözdenKitabı okudu
Paul Celan ya da Parçalanmış Yaşamın Estetiği
Ve belki de her şeyden önemlisi, onca varmış gibi sanılan insanlık değerinin ardından onca insanlığa aykırı konumlar yaratılabildikten sonra, dil artık varsayacağı mutlak gerçeklerin arayışına girmemeli, işlevini “gerçeğin yalnızca gölgenin yansıması” olduğunun bilincine vararak yerine getirmelidir.
Sayfa 29 - Türkiye İş Bankası Kültür YayınlarıKitabı okudu
Paul Celan ya da Parçalanmış Yaşamın Estetiği
Açgözlülük üzerine bir şarkı adanmalıydı bu insanlara! Ama neye yarardı? Çünkü aslında hiçbir şey gelmiyordu şairin elinden, hiçbir kötülüğün ortadan kaldırılmasına yardımcı olamıyordu; yalnızca dünyayı görkeme boğduğunda kulak veriyorlardı ona, yoksa olduğu gibi anlattığında değil. Ve ün, bilgiyle değil, yalanla eşanlamlıydı!
Sayfa 24 - Türkiye İş Bankası Kültür YayınlarıKitabı okudu
Paul Celan ya da Parçalanmış Yaşamın Estetiği
Savaşlar, serinkanlılıkla sürdürülemez.
Sayfa 22 - Türkiye İş Bankası Kültür YayınlarıKitabı okudu
