Üzerinde neredeyse evrensel bir fikir birliği olan nokta, yaygın türleşme sürecinin coğrafi (ya da allopatrik) türleşme olduğudur. Coğrafi türleşme, coğrafi olarak yalıtılmış popülasyonların genetik olarak farklılaşması demektir. Bu olay iki şekilde gerçekleşir: Dikopatrik türleşme ve peripatrik türleşme
Darwin, Türlerin Kökeninde varyasyonal evrimin farklı yönlerine ilişkin beş temel kuram oluşturdu: (1) Organizmalar
zaman içinde sürekli evrimleşirler
(biz bunu evrim kuramı olarak tanımlayabiliriz). (2) Farklı organizma çeşitleri ortak bir soydan türemiştir (ortak soy kuramı). (3) Türlerin sayısı zaman
içinde artar (türlerin çoğalması kuramı veya türleşme). (4) Evrim, popülasyonların aşamalı değişimiyle oluşur (süreklilik kuramı). (5) Evrimin mekanizması, çok sayıda biricik birey arasında hayatta kalma ve üreme açısından farklılıklara yol açan, kısıtlı kaynaklar için rekabettir (doğal seçilim kuramı).
Mikro Evrim
Evrimsel fenomenleri gözden geçirdiğimiz zaman, kolaylıkla iki sınıfa ayrılabileceklerini görürüz. Bunlardan biri, popülasyonların değişkenliği, popülasyonlardaki uyarlanmalı değişimler, coğrafi varyasyonlar ve türleşme gibi tür düzeyinde veya tür düzeyinin altındaki tüm olaylar ve süreçlerden oluşur. Bu düzeyde, neredeyse sadece popülasyonlardaki fenomenler ele alınır. Fenomenlerin bu sınıfına mikro evrim denir.
Yapılabilecek en bariz genelleme, diğer her şey eşit olduğu takdirde, şöyledir: popülasyonlar arasındaki gen akışı ne kadar azsa türleşme o kadar hızlı olur.
-Bazı Yaratılışçılar "tür içi değişim olabilir, ama bir tür başka bir türe dönüşmez" diyorlar. Türleşme nasıl oluyor? Bunun mekanizmaları nelerdir?
-Son derece saçma bir iddia. Tür içi varyasyon varsa, neden bunun türler arasındaki varyasyon şeklinde iki türün farklılığını yaratacak olan, türleşmeyi sağlayacak olan bir varyasyon biçimi olduğu düşünülemesin? Eğer bir şey kendi içinde değişiyorsa o değişim profillerinden bir tanesinin, örneğin o türe ait bir popülasyonun neden başka bir türe dönüşebileceği düşünülmüyor? Çünkü türleşme olursa ne olacak? Mutlak ve birbirinden bağımsız olarak yaratılan kategorik ideaların, tiplerin değil türler arasında geçiş ima edileceği için Yaratılışçılar kendi temel tezleriyle çelişmiş olacak. O yüzden bilimselmiş gibi sunmaya çalışıyorlar iddialarını.
Simpatrik Türleşme
Türleşmenin ikinci yolu ise bir popülasyonun
kendi bünyesinde gerçekleşir. Örneğin mutant bir keçi sürünün
kalanı için zehirli olan bir besini sindirebilme yetisi kazanır ve
böylece değişik bir besinden istifade edebilecek bir alt popülasyon
gelişir. Bu alt popülasyon mutant olmayanlarla üremeyi bırakırsa
popülasyon da iki ayrı türe ayrılır.
