Hepimizin aklına, 'Neden bazı insanlar sefil haldeyken bazıları altın bardakta şerbet içiyor?' gibi bir soru takılmıştır ve bize verilen cevaplar mütemadiyen 'Çünkü altın bardağı kazanmak için çaba sarfetmişler, çalışmışlar' olmuştur. Lakin sorunun kökenine biraz daha inersek cevabın çok da tatmin edici olmadığını anlarız. Bu farkı ilk başta, çikolatanın tadıyla orta yaşlarına vardığında tanışabilen bir işçinin sevinci ile fark etmiştim ben. O zamandan beri düşünürdüm beni ondan ayıran nedir? diye.
İşte Amerikalı bilim adamı Jared Diamond kuşları incelemek üzere gittiği Yeni Gine'de iken arkadaşının "Beyazların neden bu kadar çok kargosu yani işlenmiş ürünü ve icadı var, ve biz Yeni Ginelilerin neden bu kadar az?" sorusu üzerine bahsettiğimiz farkı araştırmaya başlıyor ve kendisinden asırlar önce yaşamış olan İbn Haldun'un 'Coğrafya Kaderdir.' çıkarımına ulaşıyor. Biz okurlara da kitap boyunca buna nasıl ulaştığını anlatıyor.
Açıkcası başından itibaren ilgiyle okuduğum bir kitap oldu, coğrafya bilgim tazelendi bunun yanında tarihî olaylara yeniden baktım. Lakin Mukaddime gibi muhteşem bir kitap bizim karşımızda dururken bu kitap benim için 'muhakkak okunması gereken eserlerden' diyemem. Zira Avrupamerkezci determinist görüşünü buram buram kokladığımız bu kitabın aksine İbn Haldun bütün insanlığın tarihini daha mantıklı bir vaziyette açıklıyordu. Bu sebeple ilk evvela Mukaddime'yi okumanızı, daha sonra bir başka bakış açısıyla insanlığın son 13.000 yıllık kısa hikâyesine göz gezdirmek için bu kitabı tavsiye ediyorum. 
Jared Diamond 
Tüfek, Mikrop ve Çelik
