Felten'in grubu çalışmalarına devam ederek karmaşık bir bağlantılar ağı olduğunu buldu. Fiziksel sinir bağlantılarının yanı sıra, bağışıklık sistemi hücrelerinin yüzeyinde nörotrans mitter (beyin tarafından üretilen mesajcı moleküller) reseptör-
PAVLOV'UN GÜCÜ 59
leri bulunduğunu saptadıkları gibi, bu hücrelerle iletişim kuran yeni nörotansmitterler de buldular. Dahası iletişim hattının çift yönlü olduğunu saptadılar. Stres gibi psikolojik faktörler, bağışıklık yanıtlarını etkileyen nörotransmitterlerin salıveril mesini başlatabilirken, bağışıklık sistemi tarafından salıverilen kimyasallar da beyni etkileyebilir ve hastalandığımızda yatağa düşmemize yol açan baş dönmesi, ateş ve depresyon belirtilerini tetikleyebilir.
Yorgunluğun beyin tarafından kontrol edildiği fikriyle ilgili en fazla merak ettiğim konu, bilinçli zihnin bunda rol oynayıp oynamadığıdır. Merkez yöneticiyi kontrol edebilir miyiz gerçekten?