Hakkında
İzmir Amerikan Koleji'nden sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi (1929). Aynı yıl İzmir Erkek Öğretmen Okulu'nda felsefe dersleri vermeye başladı. Hükümet tarafından ABD'ye felsefe tahsili yapmaya gönderildi, Harvard Üniversitesi'nde psikoloji dalında lisans eğitimi yaptı. 1932'de Ankara'da Gazi Eğitim Enstitüsü'nde psikoloji öğretmenliğine getirildi. Kısa süre sonra lisansüstü öğrenimi için ABD'de Harvard Üniversitesi'ne gitti. 1935'te Columbia Üniversitesi'nde doktora çalışmasını tamamladı. Almanya ve Fransa'daki üniversitelerde kısa süreli araştırmalar yaptıktan sonra 1937'de yeniden Gazi Eğitim Enstitüsü'ndeki görevine döndü.
1939'da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü'nde psikoloji doçenti olarak ders vermeye başladı. 1940-1944 arasında Yurt ve Dünya, Adımlar ve İnsan dergileriyle Tan gazetesinde başta ırkçılık olmak üzere birçok konuda makaleler yazdı. Irk Psiklolojisi (1943) adlı kitabında üstün ırk kuramını ve Turancılığı eleştirdi. 1944'te, derslerinde komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle Türkiye Komünist Partisi (TKP) davasında kovuşturmaya uğrayarak tutuklandı.[1] Ülke içinden ve dışından gelen yoğun tepkilerden sonra 1945'te serbest bırakıldı. Tutukluluğu sırasında Princeton Üniversitesi'nden gelen bir çağrıya uyarak, Şubat 1945'te ABD'ye gitti. Ertesi yıl Yale Üniversitesi'ne geçti. Oklahoma Üniversitesi'nde, daha sonra sosyal psikoloji alanında birçok deneyin gerçekleştirileceği Grup İlişkileri Enstitüsü'nü kurdu. ABD'ye yerleştikten birkaç yıl sonra ABD vatandaşlığına geçti. 1980'lerin başlarına değin görev yaptığı Pennsylvania Park Üniversitesi'nden emekliye ayrıldı.
Sherif sosyal psikoloji çalışmalarını temel olarak “ego psikolojisi” çerçevesinde ve birey ile grup arasındaki ilişkiler üzerinde yoğunlaştırdı. Bu bilim dalına çok önemli kuramsal katkılarda bulundu. “Norm oluşumu” alanında geliştirdiği özgün deneysel çalışmalar sonucunda, bireyin karmaşık ve belirsiz olaylara başkalarının değerleriyle baktığını saptadı. Bu kuramsal sonuçlar, “uyum” sorunu üzerinde çalışan araştırmacılar için de çıkış noktası oldu.
1936'da yayımladığı Psychology of Social Norms'ta (Toplumsal Normların Psikolojisi) kişinini üyesi bulunduğu gruplardan nasıl etkilendiğini inceleyerek toplumsal kuralların gruba göre belirlendiğini, gruplar değiştikçe kuralların da değişeceğini deneylerle ortaya koydu. Öte yandan gruplar arası çatışmanın toplumsal işbirliğini etkin biçimde engellediğini, tek bir grubun olanaklarının yetersiz kalacağı amaçlara ulaşmakta grup çatışmalarının azaltılabileceğini gösterdi. Sherif'e göre, grupların olağan dışı amaçlara yönelik çalışmaları bir süreç niteliği kazandığında, bir süre sonra olumlu bir “birikim” ortaya çıkabiliyordu.
Sherif'in sosyal psikolojiyi sistemleştirdiği An Outline of Social Psychology'de (1948; C.W. Sherif ile birlikte, Sosyal Psikolojinin Anahatları) kullandığı temel psikoloji kavramları, birçok bilim adamının toplumsal değişimle ilgili araştırmaları için anahtar işlevi gördü.
Tam adı:
Muzaffer Şerif Başoğlu
Unvan:
Türk asıllı ABD'li psikolog
Doğum:
Ödemiş, İzmir, Türkiye, 29 Temmuz 1906
Ölüm:
Fairbanks, Alaska, ABD, 16 Ekim 1988
Okurlar
25 okur beğendi.
16 okur okudu.
1 okur okuyor.
89 okur okuyacak.
3 okur yarım bıraktı.
Sözler ve Alıntılar
Konumumuz, bir durumda ne olduğumuz, nasıl duygulanacağımız ve davranacağımız, toplumsal değerlerle önceden belirlenmiştir. (Her belirgin durumun kendisine özgü özelliklerinin rolünü küçültmek gibi bir isteğimiz yoktur.) Bir kocanın veya kadının birbirlerinden bekleyebileceği, ayrıcalıklar ve görenekler bir kültürden diğerine göre değişir (verilen karşılıklardaki nesnel değişmeler, toplumsal uyum ve yorumdan daha az önemlidir.) Bu değişmelerle, herhangi bir kültürdeki bir kadının egosu, kocasının davranışıyla incinebilirken bir başka kültürdeki kadın, böyle bir davranışı asla ve asla bir ego sorunu haline getirmez ve hiç incinmez.
Sayfa 132 - Alan YayıncılıkKitabı okudu
Kendimizi içerisinde bulduğumuz kan bağları o kadar iyi örgütlenmişlerdir ki, ana-babalarımıza ve akrabalarımızla olan önceden belirlenmiş bağlılığımız bize başka türlü olmasına olanak vermeyen birtakım yasalar gibidir ve doğal görünürler. Bununla birlikte, farklı toplumlardaki kan bağlarının incelenmesi bizimle diğer insanlar arasındaki duygusal uzaklığın toplumsal yapıyla önceden belirlenmiş olduğu gerçeğine gözümüzü açar.
(...) Aile içindeki en özel insan bağları bile doğal veya doğuştan değildir. Bunlar toplumsal olarak yerleşik küme yıldızlar gibi kan bağlarının karmaşıklığının temeline dayanarak biçimlenirler.
Sayfa 121 - Alan YayıncılıkKitabı okudu
İki aç adama ızgaradan yeni çıkmış domuz pirzolası sununuz. Aç adamlardan birisi de Müslüman olsun. Onun dini, domuzla ilgili ne varsa ona, bunun iğrenç olduğunu söyler - bu yerleşik bir tabu, bir kuraldır. Diğeri bir Hıristiyan olsun, domuz pirzolalarını kapacak ve afiyetle yiyecektir. Birincisi, pirzolalara dokunmamakla kalmayacak, pirzolalara ve böyle pis şeyler yiyen kişiye de tiksinme duyacaktır. Bu yüksek derecede karmaşık düzeydeki basit bir psikolojik veriye örnektir. Dış uyarı ve bununla neden olunan deneyim veya bunu izleyen davranış arasında noktası noktasına doğrudan bir korelasyon yoktur. (...)
Uyarma her defasında bizde aynı etkiyi yaratmayabilir. Sonuçsal etkiler yalnız ketum bir biçimde yapılan uyarıyla değil, diğer uyarının uyarılar arasındaki yeri ve o anda bizim iç koşullanrnızla tayin edilir.
Sayfa 37 - Alan YayıncılıkKitabı okudu
Bireysel farklılıklar aklı başında hiç kimsenin inkar edemeyeceği gerçeklerdir.
Her kültürün bireylerinde yöresel-merkezcilik vardır. Bir psikolog veya sosyolog kendi yöresel-merkezci toplumsal değerlerini çalışmalarında önde tutarak diğer insanların yöresel-merkezciliğine kabul ettirmeye kalkarsa, sonuç içinden çıkılmaz bir karmaşıklık olur.
Kendimizin yöresel-merkezciliğini diğer yöreye-bağlı oluşlara veya kendi toplumumuzda yapılan gözlemlemelere baskıyla kabul ettirme tehlikesinden kendimizi korumak için durumun yansız olarak incelenmesine yardımcı olan veya olmayan bizim kendi toplumsal değerlerimizin içsel veya dışsal etkilerinin farkında olmalıyız. Bu, bizim kendi kurallarımızdan, bizim kendi kesinkesciliğimizden belli bir uzaklık bırakmak gerekliliği demektir. Böyle bir uzaklık elde etmek sosyal psikolojide ve toplumsal doğal oluşumlarla uğraşan diğer bilimsel araştırmalarda objektifliği güven altına almak için temel koşuldur.
Sayfa 29 - Alan YayıncılıkKitabı okudu
İletiler
Yorumlar ve İncelemeler
