Terkediş” isimli romanı ile Commonwealth Yazar Ödülü’ne aday gösterilen Afrika doğumlu yazar Abdulrazak Gurnah, 2021 yılı Nobel Edebiyat Ödülü ‘nü kazandı. Ödül verilme nedeni olarak “Kültürler ve kıtalar arasındaki uçurumda sömürgeciliğin etkilerine ve mültecilerin kaderine kesin ve merhametli şekilde nüfuz etmesi” gösterildi. Genç yaşında ülkesini terk edip İngiltere’ye yerleşen yazarın Terkediş romanındaki “yurtsuzluk” izleği, yaşamındaki göçmenlik kültürüyle yakından ilgili. Eserdeki medeniyet çatışmasına, 19.yüzyıl Türk edebiyatından aşinayız. Romanda anlatılanlar Tanzimat romanlarındaki Doğu-Batı çatışmasının bir örneği adeta. Sömürgeci bir zihniyetle yaşayan insanların kendi kültürlerine yabancılaşmaları; alışkanlıklarından, değerlerinden taviz vermeleri ve zaman zaman kendilerinden olmayan insanlar tarafından dışlanmaları, bizim hiç de yabancısı olmadığımız konular.
Abdulrazak Gurnah eserde Mombasa'da geçen iki ayrı hikâyeyi anlatıyor ve romanın sonunda bu iki ayrı anlatıyı ustaca birleştiriyor. Aşk, yalnızlık, aidiyet, göç, kimlik sorunu gibi birçok meseleye gerçekçi bir açıdan bakıyor. Hikâyeyi kimseyi yargılamadan Doğu masalları anlatır gibi usul usul aktarıyor.
Gurnah; aile bağları, kadının toplumdaki yeri, gelenek, din, politika gibi birçok konuyu masaya yatırıyor. İnsanı ve mekânı terk etmenin yarattığı yıkımı ustaca işliyor.
“Korkup sinmemiştim, onu hatırlıyorum yalnızca bilmediğim bir yerde bulunmanın olağan yabancılığı vardı üzerimde…”s.268
Kumdan Yürek ile okumaya başladığım kitaplarına bu ay Terkediş ile devam ettim ve yine başarılı bir roman ile karşılaştım.
Terkediş, Doğu Afrika kıyısındaki isimsiz bir şehre çölden yaralı bir halde gelen Martin Pearce'ı yerli tüccarlardan Hasanali'nin