Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.37.13
Edebîyata Kurdî
25 wêne û bist û pênç çîrok. Niviskarê rojnameger Murad Bayram di dema rakirina qexeyên heremê ên salê 2015 û 2016 de . Li heremê rojnamevanî kiriye. Tax bi tax ketiye nav kuçe û kolanan bi makîneya xwe wêne girtiye û bi çîrokên xwe jî rih û can daye wêneyan. Dema di nava ew bajarên wêran de dimeşe. Bi çavê rojnameger dinêre lê bi a wêjevana vedibêje. Erê agahî hebûn bîra xwêner tevradike. Lê beyî ajîtasyon, beyî ku gunehê tuxwe bîne. Lîlav bi lîlav diherike.
Ew devoka kar aniye xwêner yeqîn dike kû ew der Şirnex ê , Cizîre. Bi çîrokên xwe bi buyerên û bi zimanê xwe. Te digo qey ez jî heman bajarî û heman rewşê de me.
Di çîrokan de karakterê sekete zlm , mirin û her mirine. Ew dêyên ku tev laşî zarokên xwe dijiyan. Û ew bavên pirteqal ji nevîyên xwe re dibirin. Ew bavê bi req û reqa dikir ku mala xwe bine serhev û malbata xwe bine. Û helbet zarokên xwediyê wî bajarî. Hemû kes bi keseyeta xwe . Bi hebuna xwe li wir, di çîrokan de bû. Ew êşa wê zilmê ku nedihişt kecika piçuk binive. Rojnamegerî xwe jî dikeve wê gerinekê û edî ew jî nikare binive. Ew ew xesasiyeta rojnamevanî û a edebî. Berhemeke serketî û bi nirx daye ber destê xwêneran.
Sidîq Gorîcan berhema xwe a haîkûyan ( li gor derfetê zimanê Kurdî ) li ser hêmanên wî en sereke, xweza û kêliyé avakirye.
Bi berga berhemê kû dîmenek ji biharê, destpêdike, kêlî bi kelî li xwezayê bi vegotunek xweru diherike û bi dîmena dawiya bergê a paziyê diqede . Hema bêje hemî haîkû wek dîmen ru didin. Niviskar zêdetir mila dide ser rêça Matsuo Başo, derdorê raçavdike ,guhdar dike û dike haîkû. Her haîkû dîmena wê kêliyê digire ( #238988138) û tenê tehma wê kêliyê vedibêje. Di haîkûya15( #239547483)û a 22. (#238987852) de şayesandinên nazenîn radestî xwînêr dike . Her wuha bi haîkûyê 32 ( #239547321) û 33(#239547547)dîmena kuçe û kolanên welat digire û dibin bîreke niviskî.
Navê berhemê Gumbil e ku tê wateya kulilka darê a herî jor. Dîsa wek sernava naverokê Gupik bi Gubik Haîkû gotiye ev jê herî kêm wek navê Haîkûyan li haîkûyan hatiye. Berhem bi pêşgotina têr û tijî a cenabê Berken Bereh hê destpêkê de hevî dide xwêner. Ber ku, helbestvanê qedir bilind him qala cureya haîkûyan him jî qala haîkûyê Gorîcanî kiriye. Niviskar di destpêkêde haîkûyek ji yek jî ji avakerê rêzika haîkûyan Başo yek ji helbestvanê me yê hêja Berken Bereh û yek jî ji zargotina Kurdê xemilandiye. Bi îlutrasyonê Zozan Orak û wêneyan be him haîkû piştrastkirye him jî neşxeke nazenîn lê zêde kiriye
Hûrgilî ew qas zêde û cîbicî ne wek tevnekî tingûz dimeşe û biqede.
Lalo Kerim di nava cıvata feodal de kesekî tenê û xwesere. Xuyaye niviskar bi raçavkirinek xurt çîrok honandiye. Bi rastî jî ew kesên di gundanda tenê ( bê êl û eşîr) dijîn. Ji bo wî gundîde starbin mecburin destemelbin ango gelek kar û baran pêk bibinîn kû. Gundî timayiya wan emelan bikin û wî kesî li gund bimerifînîn. Alîkîve jî çawa ku mirovekî sêf û bêkêr be qet tevlî wî nabin . Ew çi bike û çi bêje. Dine ber xatirê sêfbuna wî ango çawa ku xêrê lê dikin û dihêlin ew wî gundî bijî. Niviskar bi vê honandinê pergala civakê a dagirkeriya navxweyî derdixe meydanê. Dagirkerî, zilm û zordariya civatê a li hember kesên tenê û kesên bêhêz tê ber destê xwêneran. Niviskar keseyetek wisa diafirîne (Lalo Kerîm) him kesê wek xwe tenê him jî kesê wek wî xortî bêhêz diparêze.
Çîrok bi zimanê xwe, bi buyer û u honaka xwe mînakeke zexm a pastoraliyêye. Çîrok her di atmosfera mistizmêde ye. Bîjê , gotinên mezinan û têgehên çandî ve buye neynika civatê.
Doz a niviskar Burhan Tekî ku 8 çîrokan pêk tê. Di serî de doza çîroka nûjen dike. Çawa ku raya giştîve eyane, bi reçeteya dermanekî jî çîrok tên sazkirin.
Niviskarê me jî çîrokên cûr bi cûr daye pêşberî xwîneran. Çîrok alî zimênve bi awayekî stabil diherikin. Lê dibe ku ji ber mijara( niviskarê me doxtore. Qurmê çîrokan jî ev pîşeyê û nexwaşxanêye) be hîn peyvê teknîkî hene ku wek wîzîte, otopsî hwd beloq dinimînin.
Çîrokan de buyer pir, şayesandin kêmin. Çîroka Eywanê de berhemeke biraninê tê vegotin. Lê du encam hene anjî çîrok dû çiqe. Yek di bernama biranîna niviskar Ezîz Cemşîd de . Axêver Mahmut Serdar radibe divê Ezîz Cemşîd niviskarekî diz bu. Xwenêr wetrê çîrok ev bû. Ango diziya nepen a niviskarekî, piştî salan eşkere bû. Lê di wê eywanê de kurê niviskar û gelek kesên din bertek nîşan didin û tertê holê ku. Axêver nexaşe û tiştên nebuyîne dibêje.
Çîroka Biryar de jî disa du dilî heye. Ne ewe ku biryara nexweş vebêje ne ewe rasthatina hevalê bavê xwe vebêje.
Û çîroka Ji Mecbur. Di vê çîrokê de jî ewilî mijara çîrokê çawa ku hevnasîna vebêjêr û Ayselê be diherike. Lê niviskar biryarek nû dide û navenda çîrokê dibe ser hesudiya Ayselê. Ji Ayselê karakterek wusa diafirîne. Zehlê mirov ji Ayselê diçe.
Hemû çîrok bi zimanekî baş, bê şayesandin û devê kesê yekem hatine vegotin. Dibe ku ji ber vê ye.Çawa ku hemû bîranin bin.
Berhem bi gotina serleheng Adar " Ez vê eskeriyê bikim û di vê navberê de derxim" ve destpêdike. Temenê wî 20 û li gor texmîna me buyer serê salê du hezaran pêk tê. Lê haya Adar haj bayê felekê tuneye, bi awayekî apoliktik dijî. Berhem giştî lixwegerina Adar diherike. Dema berhem berbi dawî dibe. Xwenêr Dibîne ku Adar dibe kesekî
Te go erê?
Hemû çîrok bi hevdîtina dawî ya Bilindê Zaxoyî ya ku dixwest ji êşa evînê bimire, bi Xwedê re dest pê kir. Dema ku hûn dixwazin bimirin bi her tiştê we re li jiyanê bisekinin. Gava zengila dêrê lêdixin, ew bîskekê dev ji mirinê berdide û evîna jiyana xwe di mala xwedayê ku jê bawer nake, dibîne. Zaxo her tiştî wek xewnekê dibîne û ditirse ku ji xewnê şiyar bibe.
Dibe ku xeletiya wî ya herî mezin; Ew her tim di tirsa ku heman tişt were serê wî ji ber ku hezkirineke mezin ji dotmama xwe re li pişt wî hebû, dijiya..
Zimanek nerm, şêwazek herikbar û çîrokek pir xweş.
Gwin, Namus,Beravitî, Nixurî, Kordunde, Stewr, Pizdank, Gulik, Zêstanî. Her çîrok neqeba têgehekîde hatiye bicîkirin. Metleba niviskar a sereke ewe ku van têgeha ji wê bîra tarî de derxe ber rojê.
Ger em çîroka li ser hêmanan dabeş bikin. Divê em bixin du beşan. Yek yên li ser têgehan in. Çîrok der dora têhan gêr dibin. Bi zimanê dewlemend û şêwazk rijî hatiye vegotin. Çîrok bûne kana peyvan. Di be ku ji ber vê hîn deverê honandinê maliq, hîn dever jî bê wate ne.
Beşa duyemîn jî li ser hêmana Feminizmê hatiye lêkirin.Her yek ji jînenîgeriya jineke serkêş e. Eyşeşan, Meryemxan û Leyla Qasim. Kesayetê sereke ên van çîrokan her yek serkêşek e. Lê çîrok politîkbunê zêdetir polîtizene.Nivîskar pêşî biryara qehremanan, peyaman û têgehan daye. Paşê çîrok pêve daniye. Çîrok derxwezayî di bin siya niviskar herikîne.
Berhem bi awayekî ecêb sêbare kiriye. Bi dijgotinê kurtasiya wê. Bi çîrokan vegotin û axiriya berhemê de jî hemam çîrok bi şêwaza şanoyê . Beşa şanoyê léanîna çîrokane ango adaptekirine.
#kurteçîrok
#çîrokênKurdî
#Kurteçîrokênkurdî
MALA BÊ PERGALIYÊ XIRAB BE
Nivîskarê cîwan, Cîwan Serhedyan bi zimanê xwe'y Serhedî çîroka Zerê lêkiriye. Ziman, zimanekî zelal û resen e. Hîn peyvên nava jiyana nûjen de winda bune,wana livo livo kartine. Her çiqas Serhedî be jî devokên heremê din jî,heta peyvên standart jî kartine. Bi vî awayî dest bi çîroka xwe dike.
Çawa kû navê romané de jî diyare, çîrok
'EZ SOND DIXWIN EZ EDÎ NEBIM KURD"(r.104)
Deqe çîrok an jî çîrokên dapalandî. Edebiyata cihanê de her çiqas cureyek nû be û hîn pênase lap nehatibe kirin jî em dibinîn kû zargotina Kurdî de ev cure berê de hebû. Di nava gel de him bi forma deqa him jî bi forma diyalogan çîrok hatin dapalandin û kurte kurt dihatin gotin.Çîrokên vî teşeyî en Kurdî Mele Mehmudê Bazidî (1797,1867) bigire
Berhem, bi slav dayineke Mele Mehmudê Bazidî, Hacî Qadirê Koyî û Occo Mahabad îcazetê werdigire û dest bi vegotinê dike .Ziman xweş û resene yekî zêdetir devok heye ev yek jî buye sedama devokek xweser. Ji xwe niviskarî jî heremeke têra xwe xweser e. Niviskar ji Miksê ye. Çawa ku tê zanîn Miks wekî erdingarî di navbera Serhed, Botan û Behdinan de
