Sivri dilli bir Anadolu insanı Lukianos. MS 2. Yüzyılda yaşamış; (bugün antik dediğimiz) dönemindeki dalkavukları, filozofları, kralları, hatta tanrıları bile alaya almış. Akıl ve mantık süzgecinden geçemeyen şiirsel tarih yazımını neden ciddiye almadığını göstermiş.
Tanrıları kendi aralarında konuşturunca (o dönemde ciddiye alınan) mitolojik hikâyelerin komikliğini görüyorsunuz, ki mitoloji de öğreniyorsunuz böylece.
Sonrasında Platon’dan alışık olduğumuz diyalogla karşılıklı kanıtlamalar var. Ara ara gülüyorsunuz, ama bir o kadar da akılcı düşünmeyi örneklerle öğretiyor. Özellikle “Hermotimos ya da Felsefe Çığırları” bölümünde mest oldum; bir doktrine, bir felsefe okuluna “hakikat” demeye cüret edilemeyeceğini kanıtlıyor. İdeci, Epikürcü, Stoacı, Köpeksi... Hepsi nasibini alıyor.
Kendine de soruyor Lukianos: “Başkalarının kurduklarını yıkmakla mı kalıyorsun, yoksa daha iyi bir önerin var mı?”. Felsefe okulu kurmuyor başkaları gibi ama, nasihat veriyor: "Nasihatle erdem yaratılmaz, ancak hâlihazırda varolan bir erdeme yol gösterilebilir."
Yani siz evrendeki olayları kavrama isteğine ve merakına sahipseniz; size bu bilgelik arayışınızda yol gösterecek (eleştirisel ve akılcı bakmayı öğretecek) insanlardan Lukianos. Bunu yaparken güldürmesi de cabası.
Ve tabii güzel insan Nurullah Ataç’ın bu eseri çevirmesi, onun bilgiye verdiği değeri, kendi seviyesini gösteriyor.
