Yoksulluk nedir, nelere yol açar, insanda nasıl izler bırakır, psikolojiyi nasıl etkiler ?
Yukarıdakı soruların cevabı, İnsancıklar'ı yazdığında 23-24 yaşında olan Dostoyevski tarafından, akrabalık ilişkisi bulunan iki dostun mektuplariyla işleniyor. Basit bir memur olan Devuşkin,yaptığı hatalar sonucunda yavas yavas fakirleşmeye başlıyor, beraberinde hayatı da değişiyor. Kendi hayatından ziyade, kendisinin başkaları gözündeki hayatı, Devuşkin'ın hassas noktası. Yoksulluğu, haysiyetini, insanlık değerini yıpratıyor, değersizleştiriyor, Dostoyevski de bu yönü çarpıcı şekilde ortaya koyuluyor.
Gurur Dostoyevski'nin belki de en önemsediği duygu. Bu sebeple gururlu fakirler, yoksullar ve ezilmişler Dostoyevski'nin en sevdiği tiplemeler. İnsancıklar'da da(Suç ve Ceza'da olduğu gibi) gurur unsuru derinlemesine kullanıyor. Yoksulluğun zorluğu, en azından onurlu ve şerefli bir yaşam için gerekli zenginliğin önemi, bilhassa kitabın yarısından sonra hayli güzel işleniyor.
Kısacası İnsancıklar için, ileride adı herkes tarafından bilinecek bir gencin, kendini sıkmadan okutan çıraklık eseri diyebiliriz.
