İnsan özgürlüğün bilincine daima prangalar ve boyunduruklar sayesinde ulaşır, öncesinde hep kısıtlama, yasaklama, tutsaklık, kölelik vardır.
Özgürlük us’un talebidir, gerilemesi de doğaldır, çünkü her defasında yeniden kazanılması gerekir. (D. Cündioğlu)