Bu kitap felsefe romanıdır Bu bir manevi seyahatin hikayesidir.
.
Amakı hayal, hayalin derinlikleri
.
Bu romanında yazar bilim ve felsefenin insanlığı mutluluğa götüremeyeceğini kanıtlamak istemiş varoluşu ve dünyayı tasavvufi bir görüşle açıklamayı amaçlamıştır,
.
Tasavvuf merhaleleri alegorik olaylara temsillere bağlayarak masal hikaye karışımı bir anlatımla nakleden ve yer yer Aziz Efendi'nin muayenehatına benzeyen.
.
Insanlar gibi kitapların da bir kaderi vardır insanlar kaderlerini kendi davranışlarıyla belirlerler.
.
Cehl-i fark, evrenin özündeki Birliği görmeyerek nesneleri Özen bağımsız ve farklı varlıklar olarak değerlendirmenin getirdiği Bilgisizlik.
.
-Ey Beşeriyet!..Saâdet, hayatı olduğu gibi kabul, eskâline(ağır yüzlerine, sıkıntılarına) rıza, ıslâhına(düzeltilmesine, iyileştirilmesine) sa'ydedir(çalışmaktadır).
A’mak’I hayal
-Ey Beşeriyet! Saadet, hayatı olduğu gibi kabul edip, insana yüklediği yüklere razı olup, bunun daha iyi olması için gayret et- mektir, dedi.
Sayfa 90
A’mak’ı Hayal
Çünkü insanların gözü, hakikati görme noktasında ar- pacık soğanına benzer, dedi.
Sayfa 53
... Fakat artık dünyada bir tek şeye inanıyorum: O da tecrübe. Hayattan fazla şeyler bekleme. Dünyada her felaketin içinden en az zararla sıyrılmanın yolu hayata uymak, mühite uymak, hiç sivrilmemektir.
Geçen gün ceza reisi bir kitap verdi. Şöyle karıştırdım. Derin bir şey. Ismi "Amakı Hayal", senin anlayacağın hayalin dibi. Orda yazıyor: Bir gün Allah peygamberleri çağırıp sormuş, seadet nedir demiş. Her biri kendilerine göre cevaplamışlar. Musa: Arzu Mevuda gitmektir; İsa: Bir yanağına vurana ötekini uzatmaktır; Buda: Hayatta hiç bir arzusu olmamaktır. Sıra bizim Muhammede gelince : "Seadet hayatı olduğu gibi kabul etmektir.. " demiş. Nə doğru söz! Hayatı olduğu gibi kabul etmeli ve ona ne bir şey ilave etmeli, ne de ondan bir şey eskiltmeli... Bazı şeyler vardır, canımızı sıkar, "Bu neden böyle, Böyle şeyleri dünyadan kaldırmalı" deriz. Bazı şeyler de mövcut değildir. Içimizden bunların olmasını ister, hatta bu uğurda çalışırız. Ikisi de saçma ve faydasızdır...
...Kendini halinden şikayet alıştırma! Ömrünün sonuna kadar dövünsen bu hayatın cefası tükenmez...
Amâkı Hayâl
İnsanın yegâne bilgisi, bir şey bilmediğini itiraf ve tasdik etmektir.
Sayfa 132 - DorlionKitabı okudu
-Yokluk ve varlığın bir tek şey olduğunu ispat etmek!
Yoklukla varlığın bir tek şey olduğunu kim ispat edebilir? Bunu söylemek bile bir deliliktir. Hal böyle iken, bunu kim ispat edebilir?
-Kim mi? Dedi Aynalı Baba. "Bilmek ile bilmemeyi bir tutan deliler."
Filibeli Ahmed Hilmi
A’mak’ı Hayal
Efendi oğlunuz seviyor aşk hastalığına yakalanmış
Muhterem efendi kimi seviyor??
Hiç kimseyi...aşkın en öldürücü olan şekli budur...
A’mak~I hayal en derinlerden
Hayattan fazla şeyler bekleme. Dünyada her felaketin içınden en az zararla sıyrılmanın yolu hayata uymak, muhite uymak, hiç sivrilmemektir. Geçen gün Ceza Reisi bir kitap verdi. Şöyle karıştırdım. Derin bir İsmi Âmakı Hayal, senin anlayacağın, hayalin dibi. Orda yazıyor:
Bir gün Allah peygamberleri çağırıp sormuş, "saadet nedir? " demiş. Her biri kendilerine göre cevap vermişler.
Musa: Arzı Mev'uda gitmektir;
İsa: Bir yanağına vurana ötekini uzatmaktır;
Buda: Hayatta hiçbir arzusu olmamaktır, yollu şeyler söylemiş.
Sıra bizim Muhammed'e gelince: "Saadet hayatı olduğu gibi kabul etmektir.." demiş. Ne doğru söz! Hayatı olduğu gibi kabul etmeli ve ona ne bir şey ilave etmeli, ne de ondan bir şey eksiltmeli...
Bazı şeyler vardır, canımızı sıkar; “Bu neden böyle? Böyle şeyleri dünyadan kaldırmalı!" deriz. Bazı şeyler de mevcut değildir. İçimizden, bunların olmasını ister, hatta bu uğurda çalışırız. Ikisi de saçma ve faydasızdır. İnsan dediğin mahluk hiçbir şeyi değiştiremez.
Sayfa 164 - RÖNESANS
İnsanın bilmesi gereken tek şey, birşey bilmediğini bilmesidir.
Öyle insanlar vardır ki yalnızca bilmediğini bilmemekle kalmaz, herşeyi bildiğini iddia eder. Doktor değildir. Fakat doktorları küçük görür. Önüne gelene ilâç tavsiye eder. Yanlış evlilik yapmış, içi-dışı çirkin bir kadın almıştır. Fakat herkese evlilikte dikkat edilecek hususları öğretir. Bir ton para harcayarak ahır gibi bir ev yaptırmıştır. Fakat Mimar Sinan'ı beğenmez.