Bu ismin Subek - ordu zâbiti olarak okuması gerektiği ileri sürülmekteyse de, ilim dünyasınca genel olarak kabul edilen okunuşu, Sevük - Sebük şeklindedir. Bu kelime sev kökünden türemiş olup, sevgili, sevilen manasındadır. Sebüktegin tahminen 943 tarihinde doğdu. Onun oğlu Mahmûd'a nasihatlarda bulunduğu Pend-nâme'ye göre, Sebüktegin Türkler'in Barshan boyundan idi. Barshan, Isık-Göl kenarlarında bir yer ismi olarak da görünür. Sebüktegin muhtemelen Karluk Türkleri'nden bir kabiledendir.
Sayfa 7 - Türk Tarih Kurumu YayınlarıKitabı okudu
Eski İran geleneğini aksettiren Pend-nâme, Siyaset-nâme ve Nasihat-nâmelerde daima tekrarlanan öğüt şudur: Hükümdarın kuvvet ve kudreti hazineye bağlıdır, hazineyi doldurmak için hükümdarın reâyâ'yı yumuşak ve âdil bir idare altında tutması, zulmü önlemesi gerekir. Fakat bu adâlet, otoritesi hiçbir sınır tanımayan bir hükümdarın adâletidir. Yüksek adalet, belli kanunların bağımsız mahkemeler tarafından uygulanmasıyla sağlanan bir adalet olmaktan ziyade, bizzat hükümdarın bir af ve bağılama fiili sonucu ortaya çıkar. Adâletin yerine getirilmesi, aynı zamanda hükümdarın sınırsız otoritesinin ortaya çıkıp belirmesi için bir fırsattı..
Sayfa 96 - Kronik KitapKitabı okudu
GÜVAHÎ - Pend-nâme'den
Latife
"Dimişler eylük itsen kime vafir
Yaramazlığı sen andan um âhir
Meğer kim bir kişi bir kimseye bağ
Bağışlamış kim ola şol işi sağ
İricek vakt-i mive anla sözüm
Ol ana virmemiş bir salkım üzüm
Sen eyle suya at eylügi âşık
Balık bilmezse bilür anı Hâlık"
(Demişler kime çok iyilik edersen, kötülüğü ondan bekle. Adamın birisi işi iyi gitsin dileğiyle birine bir bağ bağışlamış. Meyva zamanı gelince bağı alan bağışlayana bir salkım üzüm vermemiş. Ey âşık sen iyilik et suya at, balık bilmezse Yaradan(Hâlık) bilir.)
Sayfa 133
GÜVAHÎ - Pend-nâme'den
Fasl
"Bırakmak dileyüben kimseye yük
İvaz eylük umuban itme eylük
Ki olsa eylüğe eylük muhakkak
Cihanda öküze olmazdı bıcak"
(Birine görev yıkıp, karşılığında iyilip umup iyilik etme. Ki iyiliğin karşılığı iyilik olsa, dünyada öküze bıçak olmazdı.-Öküzler kesilmezdi-)
Sayfa 133
Wesiyeta Qazî Mihemed
Wesiyet
Bi navê Xwedêyê mezin û dilovan.
Ey gelê kurd û birayên min ên hêja!
Birayên min î qehrxwarî û gelê min î zorlêkirî!
Va ye ez di gavên herî dawîn ên jiyana xwe de me, ji bo xatirê Xwedê êdî dijminayiya hev nekin û pişta xwe bidin hev. Li hember dijminê zordest û zalim derkevin, xwe belaş nefiroşin
Budur Ḥaḳḳdan niyāzım ide iḥsān
Saña evvel ẕekā vü fehm ü iẕ‘ān
Daòi taḥṣīl-i ‘ilme ola sā’iḳ
Olasın sa‘y ile ṭullāba fā’iḳ
‘Ömür iḥsān ide çoḳ ṭūl-i eyyām
Oḳuyup oḳudasın nice a‘vām
Vire rızḳıñ ḥelāl ü ṭīb u vāsī‘
Vire ‘ilmi ola hem ‘ilm-i nāfi‘
Olasın ḥüsn-i aòlāḳile maḥbūb
Bu vechile ḳamu dillerde merġūb
Olunca ‘ömr-i āòir vaḳt-i rıḥlet
Vire ḥüsn-i òıtāmı ide raḥmet
İde hem ben faḳīre lüṭf u iḥsān
Bi-ḥüsn-i òātime bā-‘afv u ġufrān
ṭullāba : talebe. fā’iḳ :sütün. merġūb : rağbet edilenKitabı okudu
Resūlıñ sünneti ile ol ‘āmil
Emānet bārını oldıñ çü ḥāmil
bâr : yükKitabı okudu
Eger ‘uḳbā içünse sa‘y u zaḥmet
Ne lāzım arayam ben şān u şöhret