"Tonyukuk yazıtının en önemli özelliklerinden biri, Köktürk döneminin diğer yazıtlarından, örneğin Köl Tegin ve Bilge Kağan yazıtlarına göre tarihî olaylara daha çok yer verilmiş olmasıdır."
KronikKitabı okudu
"Tonyukuk yazıtının en önemli özelliklerinden biri, Köktürk döneminin diğer yazıtlarından, örneğin Köl Tegin ve Bilge Kağan yazıtlarına göre tarihî olaylara daha çok yer verilmiş olmasıdır."
Kendisi tarafından yazdırılıp diktirilen ve iki taştan oluşan yazıtın 1. taşın batı yüzünün ilk satırı şöyledir: Bilge tonukuk ben özüm tawgaç eline kılıntım türk bodun tawgaçka körür etti. “Bilge Tonyukuk, ben kendim Çin ülkesinde yaratıldım. (O sıralar) Köktürk halkı Çin’e tâbi idi.”
Sayfa 29Kitabı okudu
İsenbike Togan, Tonyukuk’u, kanın bulmayın ‘hanını bulmadan’ ifadesinde özel bir anlam ile karşı karşıya olduğumuzu ifade eder. Ona göre Tang Hanedanlığı yönetimine geri dönenler, bu tarihten sonra “mülteci haneler” olarak tanınmıştılar. Dolayısıyla Tang Hanedanlığı’na yeniden iltica etmiş olanların Feng, Sheng, Ling, Xia, Shuo ve Dai gibi altı vilayette oturduklarını da anlayabilmekteyiz.
Tonyukuk yazıtının ikinci satırı ve konunun devamının bulunduğu üçüncü satır şöyledir: Türk bodun kanın bulmayın tawgaçda adrıltı kanlantı kanın kodup tawgaçka yana içikdi tenri ança temiş erinç kan bertim (3) kanının kodup içikdin içikdök üçün tenri öl temiş erinç. “Köktürk halkı hanını bulamadığı için Çin’den ayrıldı, han sahibi oldu. (Daha sonra) hanını bırakıp Çin’e yeniden tâbi oldu. (Ebedî) gök şöyle demiş elbette: Han verdim (3) hanını bırakıp tâbi oldun. Tâbi olduğun için (ebedî) gök ‘öl’ demiş elbette.”
Sayfa 31Kitabı okudu
1. —
2. (Bundan) ötürü Bilge Tonyukuk
3. Şöyle dedi. Köktürk yurdu (halkı)
4. Mahvoldu ve
5. Kurtulması mümkün olmayacak, dedi.
Sayfa 52Kitabı okudu
“‘Köktürk halkı arasında da kargaşa var.’ demiş. ‘Oğuzları da dağılmakta imiş,’ demiş. O sözü işitip gece uyuyasım gelmedi, gündüz de oturasım gelmedi.”
Sayfa 180Kitabı okudu