308 syf.
9/10 puan verdi
15 Ekim 1844' te doğan, "Güç İstenci", "Üstinsan", "Bengidönüş" gibi özgün fikirlerle tanınan varoluşçu, Alman filozof ( 
Friedrich Nietzsche) Nietzsche' nin düşüncelerinin en yüksek düzeye ulaştığı hatta hakkında " En derin eser " dediği kitabıdır Böyle Buyurdu Zerdüşt. Bu eser kendi alanında, kendi felsefesine göre bir ana yapıt, prototiptir. Her ne kadar felsefi bir kitap olsa da diğer felsefe eserlerinin ve adamlarının aksine Nietzsche bu kitabında oldukça yalın, anlaşır ve akıcı bir dil kullanmıştır. Aslında Nietzsche için filozof demek bana her daim yetersiz gelmiştir. Çünkü Sigmund Freud ' in büyük çalışmalarla, kuramlarla çağımıza ulaşmasına sebep olduğu psikianalize büyük katkıları olan ve hatta "Bilinçaltı (id)" kavramını ilk kez ortaya atan kişidir Nietzsche. Kendisini "Filozoflar içindeki ilk psikolog" diye tanımlaması da bundan dolayı olsa gerek.
Nietzsche bu kitabında kendine Zerdüşt ' ü sözcü olarak seçmiş, anlatacaklarını onun buyruklarıyla kaleme almıştır. Zerdüşt bundan yaklaşık 3.500 yıl önce kesin olmamakla birlikte İran' da ortaya çıkan ve kendini peygamber ilan eden Zerdüştlük inancının kurucusudur.
Düz yazı ve şiirsel bir anlatımın hakim olduğu eserde, Nietzsche dil bilgisi kurallarını bir kenara itip aforizmalarla, iğneleyici bir üslup, felsefi mülahazalarla dolu bir anlatımı tercih etmiştir. Bazen en olumlu cümleyi ters köşe yaparak olumsuz bir şekilde sonlandırması, kullandığı imalı ve küçümseyici dil Nietzsche ' nin anlaşılmasını ve eserin hakkettiği değeri görmesini engellemiştir. Bu konuda Nietzsche bir öngörüde bulunmuş ve bu eserin anlaşılabilmesi için, bir asır geçmesi gerektiğini söylemiştir. Gerçekten de 19.yy' da yayımlanan bu kitap ancak 20.yy' ın ortalarında ses getirmeye, bir popülarite kazanmaya başlamıştır.
Kitabın kahramanı kendini insanlardan soyutlamış, dağda inzivaya çekilmiş olan Zerdüşt. Kendine insanlar yerine bir kartal ve yılanı dost edinmiştir. Çünkü insanoğlunun dostluğuna güvenmiyordur. Nietzsche bu kitabında tüm inançları yok sayıp, ilahi bir bakışla, evreni, tanrıyı, varlığı, dinleri,,, sorgulayıp, yargılamıştır. İnsanlığın savunduğu her küçük düşününceyi avam bulup reddeder, herkesle, her şeyle bu konuda kavga eder. Çünkü ona göre hayatın tek bir amacı, felsefesi vardır; " Üstinsan " olmak. Bu seviyeye, mertebeye ulaşmak için her türlü küçüklüğü, zayıflığı yıkmak, hiç etmek gerektiğini düşünür. Peki nedir üstinsan? Nietzsche ' nin felsefesine göre üstinsan; insan evriminin sonraki aşamasıdır. İnsanın aşılması gereken bir varlık olduğunu düşünür. İnsanın gözünde maymun neyse üstinsanın gözünde de insan odur. Yani bir bakıma evrim teorisini destekler, insanın maymundan evrildiği gibi insandan sonraki evrimin de üstinsan olduğuna inanır.
Nietzsche ' ye göre güç her şeyin üstündedir ve bu güçle zayıf, sığ bulunan her düşüncenin, inancın yıkılması gerektiğini söyler. Üst insana giden yolun güç olduğunu, zayıfların bu evrimi geciktirdiğini söyler. İşte Nietzsche ' nin bu düşüncesi zamanla yanlış yorumlanmış hatta bilinçli bir şekilde saptırılmıştır. Bunun sebebi olarakta Nietzsche ' nin kızkardeşi gösterilmiştir. Çünkü Nietzsche ' nin eserlerini toplayıp düzenleyen odur. Bu saptırmalar sonucunda Nietzsche ' nin felsefesi asla savunmadığı hatta karşısında olduğu görüşlerce kullanılmasına yol açmıştır. Gençken bu eseri okuyup etkilendiğini söyleyen ve hatta askerlerine bu kitabı dağıtan Hitler yüzünden Nietzsche ' nin adı Nazizmle çok fazla iç içe geçmiştir. Oysa ki Nietzsche her zaman bir Alman karşıtı olmuştur.
Defalarca okuduğum ve hayatımın her döneminde okuyabilecağim kitaplardan biridir Böyle Buyurdu Zerdüşt. Son olarak yayınevi farkından bahsetmek istiyorum. Bu kitabı İskele Yayınları, Mustafa Bahar çevirisi ve İş Bankası Kültür Yayınları, Mustafa Tüzel çevirisiyle iki farklı yayından okudum. Gerçekten çevirinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha anladım. Bu kitabı okumayı düşünen arkadaşlara her klasiği olduğu gibi bunu da kesinlikle İş Bankası Yayınları' ndan okumalarını tavsiye ederim...
" Yalnız insan, bir derin göl gibidir. İçine bir taş atmak kolaydır; fakat taş dibine kadar çökerse, söyleyin, kim onu çıkarabilir? Yalnıza hakaret etmekten çekinin. Fakat bunu yaparsanız artık onu öldürün." (Sayfa: 62)
··
2 artı 1'leme
·13,3bin görüntüleme
Benim de tekrar okuma zamanım gelmiş galiba, çoktandır gözüme takılıp duruyor, işmar ediyor kütüphanemde.
Okuyacak kitabım olmayınca aklıma direkt bu kitabı tekrar okuma fikri gelir. :)
Bu kitabı ilk kez 4-5 yıl önce okumuştum. O zamanlar benim için de çok zor ve anlaşılmaz olmuştu. Hatta birkaç kez başlayıp bırakma gafletine düşmüştüm. Zaman geçince ve kitap okuma alışkanlığım rayına oturunca tekrar okuma gereği duydum ve bu defa kitap akıp gitti. Yani her şeyin bir olgunlaşma dönemi olduğu gibi kitap okumanın da böyle bir dönemi olduğuna inanırım. Kitap okumaya yeni başlamış ya da başlamak isteyen bir ham okura bu kitabı asla tavsiye etmem. Sıkılacağı gibi kitap okumaktan da başlamadan soğuybilir. Önemli olan böyle bir kitabı doğru zamanda okuyabilmek.
<<< " Üstinsan" olmak. Bu seviyeye, mertebeye ulaşmak için her türlü küçüklüğü, zayıflığı yıkmak, hiç etmek gerektiğini düşünür. Peki nedir üstinsan? Nietzsche ' nin felsefesine göre üstinsan; insan evriminin sonraki aşamasıdır. İnsanın aşılması gereken bir varlık olduğunu düşünür. İnsanın gözünde maymun neyse üstinsanın gözünde de insan odur. Yani bir bakıma evrim teorisini destekler, insanın maymundan evrildiği gibi insandan sonraki evrimin de üstinsan olduğuna inanır. >>>
Eğer Niçe bunları düşünüyorduysa, Niçe’ye dayandığı söylenen Hitler haklıydı. Yaptıklarında değil, Niçe’ye dayandığı anlamında olurdu bu haklılığı. Niçe evrimden söz etmez yapıtlarında. Evrimi düşündüren şeyler vardır evet. Ama sadece ilkokul bilgisi düzeyinde. Dile kolay, adam 1900 yılında ölmüş zaten. Dolayısıyla Niçe evrimi bilir miydi, bunu bilmiyoruz.
“Nietzsche'nin felsefesine göre üstinsan; insan evriminin sonraki aşamasıdır.”
Belki de düşünsel anlamda böyle bir argüman ortaya atabiliriz. Ama Darwin’in evrimi değildir buradaki evrim. Asla.
Canlıların evrimiyle insanın evrimi niteliksel olarak oldukça farklı işler. İnsanın evriminde doğal seleksiyon pek işlemez. Bir kurt popülasyonunda sakat doğan bir yavrunun hiç şansı yoktur. Doğal seleksiyonda ilk elden onlar yok olur. Ama sakat bir insan yavrusu için aynı şeyi söyleyebilir miyiz? Asla. Mental hasta, geri zekalı bir kurdun da pek şansı olmaz. Dolayısıyla aptallık geni bir kurt popülasyonunda o kadar resesif hale gelir ki, pratikte yok olduğunu kabul edebiliriz. Ama mental hasta bir insan yaşar. Görece daha geri zekalı bir insan yavrusu yaşar ve hatta genini aktarabilir.
Bugüne kadar tekbir bulgu yoktur ki, insan türünün her geçen gün daha zeki olduğundan bahsetsin. Var mıdır? Tek tek daha bir zekiler oluşuyordur illaki, ama tüm türe asla mal edilemez.
“Yani bir bakıma evrim teorisini destekler, insanın maymundan evrildiği gibi insandan sonraki evrimin de üstinsan olduğuna inanır.” Eğer bir türde doğal seleksiyon işlemiyorsa bu argüman sorunludur. Ki insanda işlemez doğal seleksiyon. Evrim süreklidir, ama olumsuzu da olumlusu da bizledir.
Eğer bunları biliyorduysa Niçe, bir faşistti. Neden? Bu kısmı çok uzun.
Kaleminize sağlık.
Aslında onca çileyi çektiği ve sonunda çıldirmasina neden olan arayışı üstün insanı (über mensch ) Niyazi mısri anlatmıştı duymuş okumuş olsaydı...
Dermân arardım derdime derdim bana dermân imiş,
Bürhân sorardım aslıma aslım bana bürhân imiş
Ben taşrada arar idim ol cân içinde cân imiş
İnsân‐ı Kâmil olmaya lâzım olan irfân imiş
Kande gelir yolun senin ya kande varır menzilin,
Nerden gelip gittiğini anlamayan hayvân imiş.
Üstinsan tanımı kafamı çok karıştırıyordu güzel özetlemişsiniz teşekkür ederim.
İnsanın aşılması gereken bir varlık olduğu muazzam bir ifade heleki üst insan, felsefenin insana kazandırdığı bir o kadar muazzam düşünce ama bilmeni isterim kendisinin darvincilikle hiç alakası yok güya onu okuyan düşünürlerin üst insanın evrim teorisindeki ilerleyiciliğe kurulan düz mantık
Ben de zaten bir bakıma dedim. Daha iyi ifade etmek için onun üzerinden örnek verdim. :)
1 sonraki yanıtı göster
Uzun zamandır bu kadar kapsamlı inceleme okumamıştım. Emeğinize sağlık.
Zerdüşt zannedilen peygamber değildir. Nietzsche yaşarken böyle bir yanılsama o zamanda çıkmış ve Nietzsche: “Zerdüşt adı ne anlama geliyor, sormadılar bana, sormalıydılar: Çünkü o İranlının tarihteki, korkunç benzersizliğini yapan şey, benimkinin tam tersidir. Burada konuşan ne bir peygamberdir ne de din kurucusu denen o güç istemi ve hastalık kırmasıdır. Bağnazın biri değil burada konuşan, vaaz verilmiyor, inanç istenmiyor burada.”
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.