Ne kadar pır pır etsen, kanatçıkların hava alamoor. Uçamoorsun Cevriyem!Fosforlu Galata’da bir fahişe. İstanbul’un kaldırımlarını bilir, köprü altlarını, Barba’nın meyhanesini bilir uyumak için ve tekmil tüm meyhanelerini şehrin, içip göbek atmak için.
Fosforlu’nun aşık olduktan sonra kendini sorguladığı yerlerden namus bacak arasında değil klişesini-çünkü yumurtaya can verdiği gibi klişeye de can veren Allahım- çıkarmak mümkün. Ama bence bundan fazlasına gerek var bu sorgulamaları anlatmak için. Hayalî’nin “ol mahiler ki derya içredir, deryayı bilmezler” sözü daha bir yakışır Fosforlu’ya. İstanbul’u avucunun içi gibi bilir de, kendini zannettiği kadar bilmez bizim kız. Dünyada başka türlü yaşanabileceğini, başka biri olunabileceğini, kadın olmanın ne olduğunu, değerli olduğunu bilmez. Ne tatlı şaşkınlıklarla bakar kendine, ki bu kitabın en güzel yerleri o şaşkınlıklardadır bana göre.
Suat Derviş Fosforlu’yu 1940’lı yıllarda yazı dizisi olarak yayınlamış. Türkiye’nin tek partili dönemi. Biri kafasını kaldırıp ben solcuyum deyince idam sehpası Sultanahmet Meydanı’nda gururla salınıyor. Roman boyunca tül perdenin ardından baktığımız ikinci karakter, aşık olunan adam, dönemin bir avuç solcusundan biri. Böyle düşününce Suat Derviş’in onu neden bu kadar az konuşturduğunu anlamak mümkün.
Türkan Şoray’lı, Neriman Köksal’lı, bir de Allah affetsin Yeşim Salkım’lı üç ayrı sinema uyarlaması var bu kitabın. Zamanında Ankara Devlet Tiyatrosu’nda bilet bulmakla lotoyu tutturmak arasında fark bırakmayan harika bir müzikal de sahneye konmuş, ki orada da Cevriye’ye Ayça Varlıer hayat vermiş. Storytel’deki seslendirmen de kendisi. Sümbül Dudu’yu konuştururken, şarkı söylerken geriye sarıp sarıp dinledim.
Şimdi biraz Suat Derviş övmek için #reklam arası. Ve de edebiyatla #işbirliği . Be kadın, hangi Cevriye’nin ruhunu açıp da baktın? Kadınların birinin karısı, birinin kızı olduğu 1940’lı yıllarda sen, ne cesaret kalkıp bir fahişenin romanını yazabildin? Seni okumayan sarımsağı koftiden enayi pilakisi gibi mantara bassın e mi? Çaktııın? (Öğrendik bir şeyler:))Bir de.. Moriede fosforlum