Büyük dinlerin ve felsefe geleneklerinin üçü de bu bölgede filizlenmiştir; Hint Budizmi, Yunan Panteonu ve Doğu Akdeniz'den gelen Hristiyanlık.
İşin daha da güzel tarafı, birçok dinin birbiriyle etkileşim halinde olmasıydı. Bu duruma evrensel ruh denilse yeridir.
Süreç içerisinde dini hayatta birçok ortak yön ortaya çıkmış olmuştu.
Bunu mümkün kılan muhtemelen çoğu kimsenin tüm dinlerin benzer bir arayış içinde olduğunu fark etmiş ve her bir inancın insanın kaderini neyin şekillen dirdiği, iyi ve kötünün doğasının ne olduğu, iyi hayatın tanımının ne olduğu, kainatın nereden gelip nereye gittiği gibi sorulara tatmin edici cevaplar verdiği kanaatine varmış olmasıydı.
Çeşidli inançların verdikleri cevapların karşılaştırılması ve değerlendirilmesi süreci Orta Asya'da İslamiyet öncesindeki entelektüel hayata bir derinlik, ciddiyet ve farklı görüşlere karşı açıklık kazandırmıştı.
Bu durum Aydınlanma Çağı'nda kendini ortaya koyacaktı. s.128