Akış
Ara
Mesajlar
Bildirimler
Kaydedilenler
908
Ne Okusam?
Profil
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.17
THE ENDÜLÜS | Aman Tadınız Kaçmasın 1k!
YouTube kitap kanalımda Afrikalı Leo kitabını yorumladım: youtu.be/2BNzHTVG6ls
Amin Maalouf'u tek cümleyle özetleyecek olsaydım herhalde "Kızgın kumlardan serin sulara sonra yine kızgın kumlara" diye özetlerdim.
Doğu'nun Limanları adlı kendim için tam bir edebi facia olarak bulduğum kitabından
··
6,3bin görüntüleme
Herhangi bir incelemede pdf uzantılı bir link paylaşmanız, filtre yiyip o incelemeyi sadece sizi takip eden okurlara görünür yapabilir. O yüzden bu incelemeyi yazarken kullandığım pdf’yi yorum olarak paylaşıyorum: dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream...
Eğer incelemenizin 1000kitap’a kayıtlı olmayan insanlar tarafından da görülmesini istiyorsanız eğer gerekliyse pdf uzantılı linklerinizi yorumlarda paylaşmanızı tavsiye ederim
Güzel inceleme Oğuz. Din konusu her ne kadar sitede başlık ve iletilerin yüzde olarak önemli bir kısmını kaplasa bile incelemende değindiğin kısımlar bence en önemli noktalarıdır. Ama bu kısımları konuşan pek yok maalesef. Zaten bunlardan haberi olan, bilerek, anlayarak, aklına yatarak inanan pek yok.
Mutezile bence Yunan filozoflarının evrimleşmiş hallerinden ziyade uygulayıcılarıdır. Yunan felsefesi üstüne bir geliştirme ya da o felsefenin üstüne bir taş ya da fikir koyma mevcut değil. Ya da yaptığım okumalarda ben göremedim yahut rastlamadım. O damardan beslenen bazı filozof ve bilim insanlarının çeşitli konularda yenilikler yaptığı ve aklı öne alan bir anlayış olduğu doğru. Ama felsefe anlamında yeni bir şey ya da evrim söz konusu değil gibi pek. Uyarlama kelimesi daha uygun gibi geldi bana.
Mutezile ve Eşari anlayışın savaşı biraz da dönem halifelerine göre şekillenmiştir. Bazı Abbasi halifeleri rüyalarında Aristo ile tartıştıklarını söylemiş ve Mutezile'ye destek olmuştur. Başka bir halife gelip Mutezile'nin köküne kibrit suyu döküp Eşari anlayışı hâkim kılmıştır.
Gâzâli öncesi ise Mutezile topluluktan ziyade kişiler bazında var olabilmiştir ve Eşari anlayışın hâkim olmadığı yerler de mevcut. Ama Gâzâli Efendi, Eşari anlayışı entelektüel anlamda neredeyse tüm İslam coğrafyalarına hâkim kılmıştır. Bugün dâhi müslümanların %80'ine hakimdir bu anlayış. Zaten felsefenin yasak olduğu bir ortamda zar zor çıkan birkaç büyük beyni de kafir ilan eden odur. Kafir ilan ettiklerinden biri de Fârâbi. İslam tarihinde akla Gâzâli kadar zarar veren de yoktur tartışmasız.
Kitabı okumadım ama incelemenden Endülüs'ün Mutezile ile ilgisi olduğu izlenimini edindim. Bu konuda bir anlayış varsa kitapta aydınlatırsan sevinirim Oğuz, ona göre listeme alacağım hatta. Çünkü İbn-i Rüşt harici Mutezile ile pek alakası yok Endülüs'ün. Ki İbn-i Rüşt'ün Gâzâli'yi eleştirdiği ve cevap verdiği eseri (Fatih Sultan Mehmet bile bu konu hakkında bilginleri toplayıp İbn-i Rüşt vs Gâzali konusunu ve hangisinin haklı olduğunu incelemiştir) ve Aristo çevirileri yakılmıştır. Yakılmadan önce İbn-i Rüşt'ün çevirileri bazı Avrupa ülkelerine gitmiş ve bir müslüman filozof sayesinde Avrupa tekrar akılla tanışmıştır. Bugün kimin kazandığını hâkim oldukları coğrafyaların hâllerine bakarak da görülebilir. Ama bunun harici Endülüs Eşari anlayış etkisinde olmuştur hep. İbn-i Haldun gibi diğer büyük beyinleri bile Eşari olarak yetişmiştir. Haldun hak mezheplerin 5 olduğunu söyler mesela. Zahiri mezhebi. Zahirilerin Hanbelilerden pek farkı yoktur. Ki Hanbeli dediğimiz mezhebin Selefiyye kollarına bakılırsa tümünün müslüman terör örgütlerinin mezhebi olduğu görülebilir. Yani akıla dair pek bir şey yok birkaç kişi hariç Endülüs'te.
Bunların daha çok konuşulduğu ve tartışıldığı bir site dileğiyle, emeğine sağlık.
7 önceki yanıtı göster
Beyler burası şampiyonlar ligi olmuş, araya giriyorum kusura bakmayın. :)
Numan din konusu sitede başlık ve iletilerin önemli bir kısmını kaplıyor fakat maalesef ki içi dolu olan bu konuda çok az paylaşım görüyorum ya da benim eksikliğim bilmiyorum. Sitede yorum kapatma özelliği geldikten sonra aslında insanların daha fazla özgürce yazmalarını beklerdim ama bir işe yaramadı sanki o kadar.
Mutezile ve Yunanlıları aynı cümle içinde kullanmışım ama aslında genel olarak Harezmi, Biruni, Farabi gibi dönemin üst düzey aydınlarını kastetmeye çalışmıştım. Haçlıların akılsızlığıyla İslam'ın altın çağındaki bilimle uğraşan insanların akıllılığının farkını daha da uçurum haline getirebilmek amacıyla bir mübalağa da diyebiliriz.
"İslam tarihinde akla Gâzâli kadar zarar veren de yoktur tartışmasız." Bu aslında yorumlarının özeti niteliğinde olmuş. O yüzden diğer yazdıklarına geçiyorum.
Kitapla alakalı yorumuna gelince, daha çok geniş bir pencereden baktım. Mutezile genelde akılcılıkla bilindiği için öyle yaklaştım. Ama kitapta bunların neredeyse çoğunu bulamazsın, yani böyle bir kitap değil bu. Daha çok Simyacı'daki Santiago misali bir gencin kendi kişisel menkıbesini bulmak için sürgüne gitmesi ve Fas, Kahire, Roma şehirlerinde kendi varlığını, yaşayış amacını sorgulaması şeklinde ilerliyor kitap. Ama benim ilgimi özellikle Endülüs kısmı çektiği için oraya yoğunlaşmak istedim. Zaten Mutezile'nin kapsamını düşünürsek 728-1143 gibi yılların arasını konuşmamız gerekir. Fakat kitaptaki yıllar 16. yüzyılın başlangıcı. Kitap ile benim bu yazdıklarım da biraz anakronik görünmüş olabilir sana. Ama genel kapsamdan bakacak olursak karşılaşmayı Mutezile vs. Gazali şeklinde değil de akılcılık vs. akılsızlık diye nitelendirebilirim.
https://1000kitap.com/Nordavind Müslümanlık maalesef asırlardır yerinde sayıyor. Papaz eriğini imam eriğine çeviren makinelerden, hacı robotlardan ve daha envaiçeşit olaydan sonra bu sugötürmez bir gerçek zaten. Zamanla Batı uygarlıkları Doğu uygarlıklarını her konuda hegemonyaları altına almayı çok iyi becermişler. Zaten ilk obalar, kabileler ve şefliklerde vergi alımları, dinleri kabul ettirme gibi olaylar da otoriteyle birleştikleri anda kabul görülür hale gelmiş. Yoksa eski yerliler bile ülkelerine Pizarro gelince adamları Tanrı falan sanıyormuş. Aslında Müslümanlar iyi başlangıç yapmışlar fakat devamını hiç getirememişler. Çok iyi pas yapıp orta açmayı beceren fakat gol atamayan bir takım gibi artık.
https://1000kitap.com/readthink FSM'nin bile aklını alan Gazali'ye selam olsun. :))
Bu yorum görüntülenemiyor
Tasavvuf geleneğinde eski Türk dervişleri ekolü var. Genelde hepsinin piri Ahmet Yesevi'dir. Bozkırdan gelmiş olmanın da verdiği etki ile doğaya ve insana verilen muazzam bir değer söz konusudur. Bu insanlar çiftçilik yapmış ve dahi buğday ekmeyen derviş olamaz nevinden kelamlar da etmişlerdir. Tasavvufa girmenin ön koşulu olarak çalışmak ve üretmek görülmüştür. Bakınız Ahmet Yesevi'ye göre; bir hoca talebesinin hediye ettiği bir lokmayı yese, o yemek bünyeden çıkmadıkça hiç bir ibadet kabul olmaz demektedir. Ayrıca sohbetlerini kadın-erkek karışık yapmıştır.
Daha sonra bir şeyler oluyor ve arap tasavvuf ekolü Osmanlıyla beraber Anadoluya hakim kılınıyor. Nedir bu ekol; zerdüştlük ve budizm'den muazzam bir etkilenme söz konusudur. Şeyh asla çalışmaz, dünya işlerine kafa yormaz, talebelerin dünyevi meşgaleleri yoktur. Bugün Türkiye de tasavvufçularda görülen ne kadar yanlış uygulama varsa -rabıta gibi- hep bu ekolden türemiştir. Bunların içinde İran menşei olanlar da vardır; Mevleviler gibi. Onlar da üç aşağı beş yukarı böyledir.
Anadoluya ilk gelen Türkmenlerin nerdeyse tamamı tarikat erbabıdır ama bu günkü tarikatlar gibi değillerdir. Sizin de değindiğiniz gibi; Ahi Evran mesela; kışın, kış uykusuna yatan yılanların zehrini sağıp, panzehir yapan birisidir. Letaif dahil olmak üzre pek çok eser ve zanaatiyle alakalı risaleler yazmıştır. Aktif ve bilimsel kafa yapısına sahip birisidir. Sadece Ahi Evran da değil: O dönemler "bab" denilen şeyhler hep bir zanaat de ustadır. Ahmet Yesevi'de kaşık ustasıdır.
Bu sebeple Anadolu sufiliğinin son 200 yılı dikkatle incelenmelidir diye düşünüyorum.
İnceleme için teşekkürler :)
Değerli bilgi aktarımlarınız için çok teşekkürler hocam, bu sitede bu konuda bilinçli olan sayılı insanlardan bir tanesisiniz. :)
1 sonraki yanıtı göster
Semerkand da facialardan biriydi. Özellikle Türklere sallaması bakımından.
Akılcılığın yok olmasını Gazali ve Eş'ari gibi etmenlere bağlamak çok sığ kalıyor. Ayrıca akılcılığın yegane temsilcisi gibi görünen Mu'tezile'nin de bu görüntüsü sebebiyle tarihte yapmış olduğu hatalar (Mihne süreci gibi) göz ardı ediliyor. Bence meselenin daha geniş bir perspektiften ve daha fazla etmenle harmanlanarak tartışılması gerekiyor. İslam tarihi içerisindeki düşünce akımlarını tamamen olumlu ya da tamamen olumsuz şeklinde kategorize etmek oldukça zor görünüyor. Endülüs tecrübesi ise biz Müslümanlar için hem oldukça renkli bir olgu hem de büyük bir trajedi. İncelemenizdeki birçok hususa katılmakla beraber ileti altındaki yorumların bir kısmının derinliği olmadığını düşünüyorum.
Belki geç bir yorum olacak ama yazmadan da edemeyeceğim; Özellikle bir esnaf teşkîlâtlanması olan Ahilik kurumunun "Yunanca düşünce Arapça kültür" denebilecek o dönemle ne ilgisi var? Zâten Bağdat kütüphânesi dönemine bakarsak Ahilik diye bir yapılanmayle ilgisiz olduğunu herkes eminim ki görecektir. Muʼtezile mezhebinin detayını bilmediğim için onların felsefeyle ilişkisine yorum yapamam fakat müslümanlar içinde bir dönem hayat bulmuş feylesof-meşrepliğin Ahilik yapılanmasıyle ilgisi yok denecek kadar azdır. Bâzı ezberleri aşmak lâzım.
