Rousseau, "Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité parmi les hommes" (İnsanlar arasındaki eşitsizliğin kaynağı ve temelleri üzerine deneme) adlı yapıtında, insanların toplum düzenine geçmeden önce yaşadıklarını varsaydığı "doğal durum"u betimler. "Doğal durum"da yaşayan -doğal insan" özgürdü, tek başınaydı, iyilik ve kötülük kavramlarından habersiz, masum ve mutluydu. Eşitlik vardı aralarında. Ama zamanla iş bölümü ve mülkiyet çıktı ortaya ve doğal durum bozuldu. İnsanlar zengin ve fakir olarak bölündüler. Zenginler güçlüydüler ve egemenliği zorbalıkla ellerine geçirdiler, "efendi" oldular ve eşitlik kalktı. Bu keşmekeşten ve denetimsiz yaşamdan kurtulmak için bir sözleşmeyle düzenli topluma geçtiler, ama gerçekte hiçbir şey düzelmedi. Tersine, zenginlerin gücü yasalarla pekiştirildi ve meşruiyet kazandı. Paranın gücü üzerine kurulmuş, insanların kendi çıkarları için başkalarını ezdikleri, yalan, dolan, hile ve ikiyüzlülük sayesinde başarıya ulaştıkları bu düzende artık, masum "doğal insan" (l'homme naturel) ortadan silinmiş, onun yerini, ahlaken çürümüş "yapay insan" (l'homme artificiel) almıştı.
Sayfa 32 - İletişim Yayınları, 7. Baskı, 2001, İstanbulKitabı okuyor
Onları sizin seçtiğinizi, buna layık olduklarını bu yüksek onurlara sizin getirmiş olduğunuz kişilere gösterilmesi gereken saygı ve onurun zorunlu olarak yine size ait olacağını düşünün.
Sayfa 73
Bir hükümetin kuruluşu ve yapısı ne olursa olsun orada Kanun'a boyun eğmeyen tek bir kişi varsa, bütün ötekiler, zorunlu olarak, onun keyfine ve insafına bağlı hale gelirler.
Sayfa 67
İnsanın insanla ilişkilerinde birisinin başına gelebilecek en kötü şey, başkasının insafına kalmak...
İnsanları uygarlaştırmış ve insan türünü yozlaştırmış olan şey, şaire göre altın ve gümüş, filozofa göreyse demir ve buğdaydır.
Ne var ki, bir insan yekdiğerinin yardımına ihtiyaç duyduğu andan itibaren; iki kişilik stoğa sahip olmanın tek kişiye faydalı olduğunu anladıkları andan itibaren eşitlik ortadan kalktı...
Aşkla beraber kıskançlık da uyanır; anlaşmazlık galip gelir...
Olaylar birbirini ne kadar yavaş izliyorsa onların tasvir edilmesi de bir o kadar hızlı oluyor.
İnsan türü genişleyip yayıldığı ölçüde eziyetler de insanlarla birlikte çoğaldı.
İnsanın ilk duygusu varlığını hissetmesi ve ilk özeni de onu korumak olmuştur.