İnformel Mantık
Cafer Sadık Yaranİnformel Mantık Gönderileri
İnformel Mantık kitaplarını, İnformel Mantık sözleri ve alıntılarını, İnformel Mantık yazarlarını, İnformel Mantık yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Mantık Bilhassa Informel
İnformel Mantık Mantık herkese lazımdır. Doğru düşünmeyi, argümanları analiz edebilmeyi, karşı argüman üretebilmeyi ve düşünceyi hatadan arındırmayı esas alır. Mantık bilen kişinin kandırılma ihtimali azalır. Kendisine anlatılanları ölçmeyi biçmeyi ve ona karşı doğru analizler üretebilmeyi öğrenir. Antik Yunan ve Roma'nın hemen hemen bütün siyasetçileri ve hukukçuları için "mantık" vazgeçilmezdi.
Normal klasik mantık biraz uzun ve çok formel olabilir. Bu ilmin esası Aristo'nun Argonom adlı yaklaşık 9 ciltlik eseri ile ete kemiğe bürünmüştür. İmam-ı Gazali bu ilmin Cebrail a.s. vasıtasıyla yeryüzüne Allah tarafından indirildiğini ifade eder. Klasik Osmanlı Medreselerinde "Isagoci" adlı eserle bu ilmin 9 kısmından yalnızca bir kısmı yüzyıllarca öğretildi. Hala da belli kurumlarda aynı şekliyle öğretilir.
İngiliz Parlamenter Sistem Münazara modelinde retorik ile beraber mantık doğru düşünebilmek, doğru tartışabilmek, en başarılı sonuclara ulaşabilmek adına temel teşkil eder.
Informel Mantık adlı bu kitapta Prof. Dr. Cafer Sadık Yaran konuyu günlük hayatta kullanmak niyetinde olan okuyucular için hazırlamıştır. Herkesin kesinlikle bilmesi gereken bir konu olduğunu hatırlatır, şiddetle tavsiye ederim.
"Bir psikoloji kitabındaki görüşe göre insanlar, birbirlerine çok benzer oldukları zaman aşktan çok arkadaşlıkta buluşurlar."
Sayfa 138 - Rağbet YayınlarıKitabı okudu
Geleneksel olarak retorik, bir kanıtın veya argümanın ras-
yonellik ötesi yönüne mantığa kıyasla daha fazla dikkat çekmiş
ve dinleyicilerini bir sonuç lehinde ikna etmeyi ümit eden bir
tartışmacının, hitap ettiği dinleyicilerin tutumlarını tanıması ve
onlara saygı göstermesi gerektiğini kabul etmiştir. Çünkü ön-
cüller doğru bile olsa, onları dikkafalılıkla reddeden bir dinle-
yiciyi ikna etmeye hiçbir kanıt yetmeyecektir. Bu husus,günde-
lik hayatta karşılaşılan akıl yürütme ve tartışmaların son derece
önemli bir yönüdür ve bunu bilen başarılı tartışmacılar, dinle-
yicilerinin durumuna uygun düşen öncülleri seçerler. Günlük
hayatta kullanılan kanıtların amacı ikna etmek olduğu için, ka-
nitin bu yönleri onu anlamada ve kullanmada önemli bir rol
oynamalıdır. Dolayısıyla bazı informel mantıkçılar kanıtları bu
açıdan değerlendirmede geleneksel retorikten yararlanırlar. Bu
tarz yaklaşım, ikna edici bir kanıtın Aristoteles retoriğinde gö-
rülen üç bileşenini israrla vurgular: pathos (kanıtın kendisine
yöneltildiği dinleyicinin kanaatleri), logos (kanıtın mantığı), ve
ethos (tartışmacının karakteri). (Groarke 2007)
Sayfa 176 - rağbet yayınları
Bunlardan
birine göre, “Retorik tanımları üç büyük kategoriye ayrılabilir:
1. Retorik dinleyicilerin manipüle edilmesidir (Platon).
2. Retorik güzel konuşma sanatıdır (Quntilianus ...)
3. Retorik ikna etmesi gereken ya da ikna etmeyi amaçla-
yan argüman ve söylemlerin (Aristoteles) sergilenmesidir.
Bu tanım farklılıkları biraz da Aristoteles'in yukarda kısaca
değinilen üç temel retorik bileşenle ilgili tasnifinde öne çıkan
yönlere vurgu ile alakalıdır. Birinci tanımda vurgu dinleyici üze-
rine, ikincide vurgu konuşmacı veya hatip üzerine, üçüncü ta-
nimda da vurgu konuşmacı ve dinleyici arasındaki konuşmanın
kendisi ile alakalıdır. (Meyer 2009, 9-10
Sayfa 175 - rağbet yayınları
Düz döndürmenin doğruluğunun iki aksiyoma dayandığı söylenir. Birinci aksiyoma göre, bütün olumlu önermelerde yüklem, kaplamının bir kısmı ile alınmıştır. İkinci aksiyoma göre ise, bütün olumsuz önermelerde yüklem, kaplamının tamamı ile alınmıştır. (Öner, 1986, 95-96)
Sayfa 56 - rağbet yayınları
Nedenli kanıt:
...
Kanıt, nedenin sonuca nasıl yol açtığını açıklamalıdır.
Sayfa 140 - rağbet yayınları
Kondüktif kanıtlarda sonucu destekleyen deliller veya ön-
cüller daima yakınsaktır yani belli bir noktada birleşmeye yö-
neliktir (convergent). Sonuç lehine delil oluşturan öncüller,
birbirinden bağımsız olarak değerlendirilir; hepsi sonuçla il-
gilidir ama birbiri ile ilgili ve bağlantılı olmak zorunda değil-
dir. Eğer bu öncüllerden biri veya birkaçı genel kanıtın dışına
atılsa, sonuca nispetle ilgisiz veya yanlış görülse, geriye kalan
öncüllerin sonuçla ilgisi bundan etkilenmiş sayılmaz. Çünkü
kondüktif kanıtta öncüller sonucu yakınsak fakat biribirinden
ayrı biçimde desteklerler
Sayfa 125 - rağbet yayınları
Tümevarımsal kanıtın birçok türü vardır ve bu türlerle ilgili “tümevarımsal kanıt tipolojileri” informel mantığın ele aldığı konulardan biridir (Bkz. Grennan, 1997, 7. Bölüm). Son zamanlardaki en meşhur tipolojilerden birinin yazarları yaklaşık yüz kanıt modelinden bahsederler. Bunlardan kimileri sebepten sonuca, kimi sonuçtan sebebe, kimi işaretten sonuca, kimi örnekten popülasyona, kimi popülasyondan örneğe, kimi paralel durumlardan sonuca, kimi analojik akıl yürütmeden, kimi otoriteden, kimi amaç-araç ilişkisinden, kimisi öncüllerin birikimsel desteğinden sonuca giden tümevarımsal kanıtlama türleridir (Grennan, 1997, 151 vd.). Biz bunlardan sadece belli başlı bazıları üzerinde durmakla yetineceğiz.
Sayfa 124 - rağbet yayınları
Bu karışıklık elimine edildikten sonra, doğal dil kanıtlarınin pekçoğunun tümdengelimsel olduğu iddiası nispeten ih-tilafsız hale gelir, bununla birlikte bazı informel mantıkçılar daha da ileri giderler. “Tümdengelimcilik”, bütün informel kanıtların tümdengelimsel kanıtlar olarak anlaşılması gerektiğini savunan görüştür. Her zaman aşikar bir
Sayfa 117 - rağbet yayınları
Mantık Bitti Ahlaka Merhaba
Ahlak mantıksız olamayacağı gibi, mantık da ahlaksız olmaz, olmamalıdır. Her alanda olduğu gibi, mantık alanındaki etkinliklerde de en değerli olan, en ahlaklıca yapılandır.
İyilikseverlik İlkesi
"bir metni yorumlarken, onu mümkün olan en iyi şekilde, en anlamlı gelecek şekilde yorumlamaktır."
Aramak her zaman sıkıcı, bulduğunla yetinmek her zaman daha kolay, mevcudu alıp satmak her zaman daha karlıdır. Şiirin sıcak iklimi meşru ve hatta daha makbul sayıldıktan sonra mantığın ve argümentatif düşüncenin soğuk labirentlerinde dolaşmayı seçmek elbette çok kişi tarafından akıl karı sayılmayacaktır. Dolayısıyla, otoritelerin de tasdik ve takip ettiği mazeretler varken kendini mantıksal kriterlerle hassas değerlendirmeler yapmaya, bunu yaparken olabildiğince tarafsız olmaya, bir yanlışın varsa bunu düzeltmeye çalışmaya, yani bunca zahmet ve sıkıntıya ne gerek vardır? Bu, tamamen makul, tamamen anlaşılır bir tavır olabilir. Ama yine de herkese göre değildir.
İnsanlar çoğu zaman bir konuda hakikati araştırmak yerine sahip oldukları görüşe başkalarını da inandırmaya gayret ederler.
"birçok çağdaş filozof, ne varoluşçu ne de görececidir. Ancak yaşamlarımızı kesinliklerden çok olasılıklarla yönlendirmeyi öğrenmemiz gerektiğini ileri sürme eğilimindedirler."
"argümantasyon, akla dayalı tartışma vasıtasıyla, bizim istediğmiz biçimde inanmaları veya davranmaları için başkalarını etkileme sanatıdır."