Osmanlı Modernleşmesi
Kemal H. KarpatOsmanlı Modernleşmesi Gönderileri
Osmanlı Modernleşmesi kitaplarını, Osmanlı Modernleşmesi sözleri ve alıntılarını, Osmanlı Modernleşmesi yazarlarını, Osmanlı Modernleşmesi yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Neticede, eski yönetici sınıfın merkezi iktidarı güçlendirme çabaları, hem anayasal hem de toplumsal düzende önceden planlanmamış değişikliklere yol açtı. Ve bu değişiklikler, devletin yıkılmasına neden oldu.
Sayfa 23
“16.Yüzyılda bazı Balkan bölgelerindeki yaşam standardı, bugünkü “Üçüncü Dünya Ülkeleri” arasında en gelişmiş olanlarınkine eşitti.”
Sayfa 38
“Halil İnalcık, Hristiyanların da tımar sahibi olduğunu ve yardımcı kuvvet olarak askeri hizmette bulunduğunu kuşkuya yer bırakmayacak şekilde ispatlamıştır. Zaman içerisinde tımar sahibi birçok hristiyan din değiştirmiş ve yönetici sınıf içerisinde erimiştir. Hristiyanlar köprü bekçisi, köy temsilcisi veya vergi toplayacısı gibi görevlere atanmış ve bu durumlarda cizye ödemekten muaf tutulmuştur. Vergi muafiyeti, devletle belli bir düzeyde ilişki içinde bulunulduğunun bir göstergesidir.”
Sayfa 19
Şimdiye kadar, 1870 ila 1914 yılları arasında Kuzey ve Güney Amerika’ya, Afrika’ya ve Avusturalya’ya göç etmiş olan Hristiyanların toplam sayısının yaklaşık olarak 300.000 olduğu tahmin edilmekteydi.
Sayfa 121
Sonuç olarak, II. Abdülhamit dönemine iki temel olgu damgasını vurdu. Bir taraftan, zihniyet açısından toplumun sahip olduğu inanç sisteminin ilkeleriyle ilişkilendirilmeyen bir ekonomik büyüme yaşandı. Diğer taraftan ise, birçok yönüyle tamamen ideolojik bir nitelik taşıyan bir modernleşme kavramı gelişti.
Sayfa 104
19. yüzyıldaki değişim hareketi ve modernleşme
Japonya'da ve Rusya'da modernleşme, bir sosyal sınıfa dönüşen bürokrasinin üstünlüğünü korumak için kullandığı bir araç haline gelmedi. Bundan ziyade, bu ülkelerde modernleşme, çok kapsamlı bir milli büyüme ve kalkınma planının hedeflerinden biri olarak görüldü. Japonya ve Rusya örneklerinde baskın grup olan seçkinler arasında bir nebze fikir birliği sağlanmıştı. Oysaki Osmanlı'da modernleşme süreci, bürokrasi teşkilatı dışında kalan tüm rakip seçkinlerin tasfiye edilmesiyle sonuçlandı. Böylece bürokrasi her faaliyet, görüş ve çıkar üzerinde denetimi ele geçirdi. Japonya ve Rusya, yabancı kurumları ve uygulamaları ödünç alırken, bunların pratik değerine önem verdi ve bunları kendi kurumlarıyla ve gelenekleriyle uyumlu hale getirdi. Osmanlı Devleti ise, kurumları ve uygulamaları ödünç alırken pratik değere önem atfetmeksizin hareket ettiği için, oldukça faydalı olan Osmanlı kurumlarını da en sonunda ortadan kaldırdı. Bu sebeple Osmanlılar, gelenekçi grupların yeniliğe karşı şiddetli tepkileriyle karşılaştı.
Sayfa 84Kitabı okudu
Neredeyse yalnızca Hristiyan nüfusun haklarını ele alan Islahat Fermanı, Avrupalı güçlerin garantörlüğünde Hristiyanlara esas olarak ayrıcalıklı bir statü kazandırdı. Hristiyanlara tanınan eşitlik, temel olarak, Müslüman bir devlette yaşamalarından dolayı Hristiyanlar için yürürlükte olan özel yükümlülükleri ve sınırlamaları tamamen ortadan kaldırdı. Örneğin, eski kurallara göre, Kur'ân-ı Kerim üzerine yemin edemeyeceği için bir Hristiyanın şehadeti mahkemede geçerli sayılmazdı.
1839 yılında resmen kabul edilen Tanzimat Fermanı'nın büyük ölçüde II. Mahmut'un politikalarının bir devamı olduğu iddia edilmektedir. Aksine, bu reform II. Mahmut'un özellikle ekonomik ve mali alanlarda yürüttüğü politikaların kusurlarını bertaraf etmeye ve yarattıkları tahribatı tamir etmeye yönelik bir girişimdi.
Cizyeye yüklenmek, devlet için bir gereklilik halini gelmişti. Zira devlet hazinesinin geleneksel kaynağı olan toprak, artık beklenilen düzeyde gelir sağlamıyordu. II. Mahmut'un ayanları ortadan kaldırması ve vakıfları merkezileştirmesi sonucunda (vakıf sistemini mahvetmiştir) yerel tarımsal yönetim şebekesi kopmuş ve toprak ilişkileri sarsılmıştı.
Japonya ve Rusya, birkaç istisnai örnek haricinde, yabancı güçlerin askeri müdahalesine ve diplomatik baskısına maruz kalmamıştı. Üstelik bu iki devlet, yabancı devletlere ekonomik imtiyazlar tanımak zorunda da bırakılmamıştı. Osmanlı'nın modernleşmesi ise, aslında neredeyse salt dışarıdan gelen askeri baskılaeın, ekonomik emperyalizmin ve açık sömürgeciliğin bir ürünüydü.
Osmanlı Devleti'nin "modernleşmesinin" özünde merkezi otoritesinin üstünlüğünü sağlama çabası yer alıyordu. Dolayısıyla III. Selim ile başlayan modernleşme, başlangıçta, halka hizmet götürmekten ziyade siyasi amaçlar taşıyordu.
Ayanlar padişahın otoritesine meydan okuyup yerel özerklik talebinde bulundu mu? Hiçbir ayanın tam özerklik ve padişaha bağlılığından vazgeçme talebinde bulunmadığı sonucuna ulaştım. Osmanlı'nın en ası derebeyleri olarak tasvir edilen Mısır' daki Mehmet Ali Paşa ve Yanya'daki Tepedenli Ali Paşa dahi padişahtan sadece kendilerini resmen tanımasını ve idareci olarak atamasını istediler.
Saraya başlangıçta köy kökenli bir helvacı olarak giren Sadrazam Nevşehirli İbrahim Paşa, ülkenin Avrupa'ya benzer bir yeniden teşkilatlanma ihtiyacının olduğunu açıklamaktan çekinmedi. Fakat hiçbir zaman tam olarak Avrupa'yı örnek almayı önermedi. Bunun yanı sıra, dogmatizme karşı savaş açtı. Bu durum, tek varlık sebebi eski düzenin muhafaza edilmesi olan tüm grupları ona düşman etti.
Başını ordu mensuplarının çektiği diğer ayaklanmaların aksine, Patrona Halil İsyanı'nın başrolünde küçük tüccar ve esnaf vardı.