Her roman, farklı gözlerle görülen hayatın, farklı kalemlerle yeniden yorumlanışı demektir. Her romancı, kaçınılmaz olarak kendi idrak edebildiği, farkına varabildiği ve kuşatabildiği hayatı eserine taşıyabilir.
Tanpınar bir gün Yahya Kemal'e sormuştur." Neydi bu eskilerin hayatı acaba? Nasıl yaşarlardı?" diye.Yahya Kemal'in cevabı gayet basittir:" Gayet basit.Pilav yiyerek ve Mesnevî okuyarak. Medeniyetimiz pilav ve Mesnevî medeniyetiydi."
Tanpınar'a göre bu sözlerinin altında eskiyi inkâr yahut küçümseme yoktur.Tersine bizim medeniyetimizi büyük realitesi içinde gören bir yaklaşım gizlidir: Sadelik, kanaat ve iman.
"Okumak, haberli olmak demektir. Haberli olmak ise olunan karşısında kabulleri yahut retleri olmaktır. Kabuller yahut retler, kişinin bu kabuller yahut retler öncesindeki durumuna göre bir değişmeyi ve başkaldırmayı ifade eder."