• Ən qədim zamanlardan başlamış Azərbaycan ərazisində məskunlaşan müxtəlif xalqların ən mükəmməl abidəsi - e.ə I minilliyə aid olan Zərdüştün "Avesta"sı.
• I minilliyin ilk ədəbi-bədii hadisəsi -"Dədə Qorqud " eposu.
• Rübai janrından ilk dəfə istifadə etmiş şair - Q.Təbrizi.(XI)
• Ədəbiyyatımızda ilk divan müəllifi (fars
Gözüm aydın, gözümə surəti canan görünür,
Məşki-ənbər saçaraq, ətrlə əfşan görünür.
Allaha şükür edirəm, ey gözümün nuru, bu gün,
Yar gəlib göz önünə, sərvi-xuraman görünür.
Ayrılıq zəhrini daddım, acı da olsa, vüsal,
İki dünyaya dəyər, eylə ki, hicran görünür.
Səni bir dəfə görənlər güvənir eşqimizə,
Nə üçün gözlərin, ey dil, belə giryan görünür?
Eşqini canım ilə bəslədi birlikdə könül,
Onsuz, ey sevdicəyim, can evi viryan görünür.
Ey sənəm, vəslin ilə, eylə ki, şad oldu könül,
Yırtdı qəm köynəyini, gül kimi xəndan görünür.
Şadlığından alışıb yandı Nizami, dedi ki:
"Gözüm aydın, gözümə surəti canan görünür"
Mənə "əsəbisən" deyən düz deyir
Mənim nöqsanımı demək istəyir.
Söz atdın...
Könlümdə qopdu zəlzələ,
Bilmədim,nə zaman çıxdım özümdən
Toxundun könlümə
üstəlik hələ
Deyirsən, lal olum, qışqırmayım mən?