Rumi, "Rum" ülkesine ait olan demektir. Dogı.ı Roma
lmparatorluğu'na ait topraklarda yaşayanlara, Romalılara bu isim ve-
rilirdi. lslam'ın en büyük misliğine "Romalı" denebilir mi? Tarihin ve
coğrafyanın sınırlarını aşan bu kişilerin kaderleri gerçekten çok garip.
Rumi, Romalıların ülkesinde oturan kişilere denmekteydi. Ancak 13.
yüzyılda bu tanım Bizanslılar için kullanılıyordu. Rum ülkesi , Bizans
imparatorluğu idi. Ban Roma'nın çôkıişünden sonra Dogı.ı'da kalan,
tek mevcut Roma ülkesiydi burası. O halde Mevlana bir Bizanslı mıy-
clı?· Hayır; ancak Bizanslıların da yaşadıkları bir bölgede yaşıyordu. Bu
garip "Bizanslı"nın o zamanki adı Mevlana Celaleddin Muhammed el
Belhi el Rumi idi. Batı'da Rumi adıyla tanınırken, Iran ve Afganistan'da
"Mavlana", Türkiye�de ise "Mevlana" ismiyle bilinir. Kitabımızda bu ki
şinin öncelikle Türkçe ismini kullanacağız.
Mevlana, kelime olarak "efendimiz" anlamına gelir. Bu mistik güf-
tecinin öğrencileri kendisine bu şekilde hitap ederlerdi. Kendisine
sonradan verilen bir unvan olan Celaleddin (Celal üd-din) ise "dinin
aydınlığı" anlamına gelir. Bu tanım, Rumi'nin ruhsal şiirlerindeki ay-
dınlık fark edildiğinde kolayca anlaşılır. Rumi'nin gerçek ismi, olduk
ça klasik bir isimdir: Muhammed. Babası, kendisine bu adı verirken
hayatına bir nevi damga vurmak istemiş olmalı. Belhli Muhammed'in
kökeni, bugünhi lran smırlarında bulunan Herat, Merv Nishapur ve
Horasan isimli, ruhanilerin ve mistiklerin beşigi olan dört şehrin birin-
den, Horasan'dan gelmektedir.