Osmanlı hükümeti sevk ve iskan uygulamasını o günün şartlarında bir kanuna dayandırmış, keyfi bir uygulamaya da gitmemiştir.
Mayıs 1915'te başlatılan tehcir, 25 Kasım 1915 tarihinde geçici olarak, 24 Ekim 1916 tarihinde de tamamen durdurulmuştur.
Osmanlı Hükümeti Ermeni iddialarının araştırılması için Birinci Dünya Savaşı'ında taraf olmayan İspanya, Hollanda, Danimarka ve İsveç'e gönderdiği notalarla bu ülkelerden ikişer hukukçu gönderilmesini istemiştir. Bu notalarda tarafsız hukukçuların oluşturacağı komisyonun Ermeni iddialarını tahkik etmesi istenmiştir.
Sadrazam Salih Paşa da Fransa, İtalya ve İngiltere Yüksek Komserliklerine verdiği notada, bu olaylar hakkında karma bir komisyon oluşturularak, soruşturma açılması teklifini tekrarlamıştır.
Ne yazık ki bu girişimler İngilizlerin müdahalesi üzerine sonuçsuz kalmış, ilgili ülkeler temsilci göndermeyi reddetmiş, dolayısıyla konunun soruşturulması engellenmiştir.
ideal kültür ve yayıncılık
Ermeni askerlerin Türk ordusunda kaçıp Rus ordusu saflarında yer almasının yanında, cephe gerisinde yerleşik Ermeni halkın da Rus ordusuna hizmetleri giderek dayanılmaz bir hal almış, Osmanlı hükümeti, 24 Nisan 1915'de Tehcir(göç ettirme) Kanunu'nu çıkararak Ermenileri harp bölgesinin dışına sevk etmişti.
Sayfa 69Kitabı okudu
Nisan 1915'e gelindiğinde, Osmanlı İmparatorluğu üç cephede ateş altındaydı:
İngiliz ve Fransızların Çanakkale, Rusların Doğu Anadolu ve İngilizlerin güneyde Süveyş harekâtı başlamıştı.
Ermenilerin en büyük umudu, Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşa girmesiydi. Kasım 1914'te bekledikleri fırsat ortaya çıktı. Ruslar Doğu Cephesi'nde ilerlerken, Osmanlı tebaası olan Ermeniler silahlanıp, hem cephe hem de çete savaşına başlamışlardı. 15 Nisan'da Ermenilerin alevlenen Van İsyanı, bardağı taşıran son damla oldu.
24 Nisan 1915'te Dahiliye Nezareti, Ermeni komite merkezlerinin kapatılması, evrakına el konulması ve komite elebaşlarının tutuklanmasını ilgili makamlara iletti.
Dahiliye Nezareti'nin bu talimatı üzerine İstanbul'da 235 kişi tevkif edildi. Esat Uras'ın ifadesine göre, İstanbul'da oturan Ermenilerin sayısı 77.735 idi. Diğer bir kaynağa göre ise tutuklananların sayısı 2345'tir.*
İngiliz arşivlerine göre, tutuklanan Ermenilerin, Müttefik ordularına hizmet eden Ermeni gönüllüler veya Müslüman katliamı sorumluları olduğu, daha sonra İstanbul'daki İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe'e gönderilen şifre telgraflarda kayıtlıdır.**
Ermenilerin her yıl nümayiş yaptıkları 24 Nisan, işte bu 235 kişinin tutuklandığı gündür.
* Salahi Sonyel, Osmanlı Ermenileri, s. 364 ** Hikmet Özdemir, Kemal Çiçek, Ömer Turan, Ramazan Çalık, Yusuf Halaçoğlu, Ermeniler, Sürgün ve Göç, s. 61
Sayfa 45 - Remzi Kitabevi, birinci basım: Nisan 2015Kitabı okudu
Ermenilerin ayrılıkçı ve Müslümanları katletmeye yönelik terör olaylarını durdurmaları yolunda Osmanlı Hükümeti tarafından ileri sürülen istekleri reddetmeleri üzerine 24 Nisan 1915'de derneklerinin kapatılması, evrakına el konup yöneticilerinin tutuklanması (235 kişi) olayını katliam günü olarak her yıl kutlamaları, olayların, tarihin saptırılmasından başka bir şey değildir.
Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Auzef
24 nisan 1915
I. Dünya Savaşı başladığında Osmanlı ordusundan firar eden Ermeni askerlerin Rus ordusunda Türklere karşı savaştığı biliniyordu.
Sayfa 16Kitabı okudu
